Аналитика
Огромното мнозинство жители на земјите во светот дишат помалку или повеќе загаден воздух, покажа најново истражување на швајцарскиот IQAir. Според истиот извештај, само седум земји ги исполнуваат препораките на Светската здравствена организација за дозволени количества на ситни токсични честички познати како PM2.5 минатата година, според анализата на IQAir.
IQAir е швајцарска технолошка компанија за квалитет на воздухот, специјализирана за заштита од загадувачи во воздухот, развивање на мониторинг на квалитетот на воздухот и производи за чистење на воздухот. IQAir, исто така, управува со AirVisual, информативна платформа за квалитетот на воздухот во реално време.
МАКЕДОНИЈА 35-ТА НАЈЗАГАДЕНА ДРЖАВА ВО СВЕТОТ
Според листата на IQAir, Македонија го завзема високото 35-то место на листата држави со најзагаден воздух на годишно ниво со просечна годишна концентрација на ПМ 2,5 честичките од 23,3 микрограми на кубен метар, а од останатите европски држави и дружавите во регионот пред нас е само Босна и Херцеговина, која го завзема уште понеславното 29-то место со 25,3 микрограми на годишно ниво.
Сепак, табелата покажува дека во споредба со 2018 кога се регистрирани првите податоци, Македонија постепено ги намалувала своите просечни концентрации на ПМ 2,5 честички, па така во 2018 била измерена вредноста 35,5 микрограми на кубен метар, а оттогаш вредностите постепено опаѓаат секоја наредна година. Истиот тренд е евидентен и кај Босна и Херцеговина, кај која во 2018 година биле забележани годишни вредности од 40 м/м3 ПМ 2,5 честички.
Од 138 држави во светот чии податоци анализирал последните седум години, IQAir утврди дека петте најзагадени земји во 2024 година беа:
1. Чад: 91,8 μg/m³ (повеќе од 18 пати повисоко од годишното упатство за PM2,5 на СЗО)
2. Бангладеш: 78,0 μg/m³
3. Пакистан: 73,7 μg/m³
4. Демократска Република Конго: 58,2 μg/m³
5. Индија: 50,6 μg/m³
Овие пет држави успеале да го надминат упатството на СЗО од 5 µg/m³ за повеќе од 10 пати.
Најзагаден мегалополис на Земјата беше градот Бирнихат во Индија, со просечна годишна концентрација на PM2,5 од 128,2 μg/m³. Од деветте најзагадени градови, шест биле во Индија.
На другиот крај на листата се 12 земји, кои забележаа концентрации на ПМ2,5 под 5 µg/m³, а најдобри се Бахамите, Бермудите и Француска Полинезија. Исто така под насоките беа Естонија, Австралија, Нов Зеланд и Исланд.
Извештајот открива дека 17% од градовите го исполниле годишното ниво на упатства за PM2.5 на СЗО, што е речиси двојно повеќе од 9% што го исполниле упатството минатата година.
Извештајот за 2024 година вклучува податоци од 40.000 станици за следење на квалитетот на воздухот низ 8.954 градови во 138 земји (за разлика од 7.812 локации во 134 земји во 2023 година). Поради недостатокот на податоци Иран, Авганистан и Буркина Фасо се отсутни од листата.
Сараево, главниот град на Босна и Херцеговина втора година по ред се најде на листата како најзагаден град на Стариот континент.
АЕРОЗАГАДУВАЊЕТО – НАЈГОЛЕМ СВЕТСКИ ЗДРАВСТВЕН ПРОБЛЕМ
Извештајот на IQAir користи емпириски измерени податоци за PM2.5 собрани од станици за следење на воздухот на ниво на земја. Податоците се добиени и од регулаторните монитори за квалитетот на воздухот и од евтините сензори, управувани од широк опсег на организации – вклучувајќи владини агенции, академски институции, непрофитни организации и индивидуални граѓани посветени на следење на локалниот квалитет на воздухот. Повеќето од податоците наведени во Светскиот извештај за квалитетот на воздухот се собираат во реално време, дополнети со историски збирки на податоци на крајот на годината за да се обезбеди најсеопфатна можна глобална анализа.
Загадувањето на воздухот останува најголемата еколошка закана за здравјето на луѓето. Според Светската здравствена организација (СЗО), 99% од глобалното население живее во области кои не ги исполнуваат препорачаните упатства за квалитет на воздухот. Загадувањето на воздухот е втор водечки глобален фактор на ризик за смрт и втор водечки фактор на ризик за смрт кај децата под пет години, по неухранетоста, поради неговото значително влијание врз респираторното и развојното здравје. Само во 2021 година, вкупно 8,1 милиони смртни случаи се припишуваат на загадувањето на воздухот, при што 58% од тие смртни случаи се предизвикани од загадување на амбиенталниот воздух со ПМ2,5.
Обединетите нации објавија дека пристапот до здрав воздух го сметаат за универзално човеково право.
Лекарите велат дека не постојат безбедни нивоа на PM2,5, што е доволно мало за да се лизне во крвотокот и да ги оштети органите низ телото, но проценуваат дека милиони животи може да се спасат секоја година ако се следат нивните упатства. Валканиот воздух е вториот најголем ризик фактор за смрт по високиот крвен притисок.
