Аналитика
САД и ЕУ го постигнаа она што се смета за најголем трговски договор во историјата, по разговорите во Шкотска минатиот месец. Некои детали од договорот се појавија откако земјите првично ја објавија само рамката за договорот. Соопштението на претседателот Доналд Трамп и шефицата на ЕУ, Урсула фон дер Лајен, нуди индиции за тоа кои сектори и групи би можеле да бидат најтешко погодени или да имаат најголема корист.
Откако вети нови трговски договори со десетици земји, Трамп штотуку го обезбеди најголемиот од сите. На повеќето коментатори им изгледа дека ЕУ се откажала од повеќе, а моменталната анализа на „Капитал економикс“ сугерира пад на БДП од 0,5%. Исто така, десетици милијарди долари ќе се влеат во американската каса преку увозни даноци. Но, насловите што го најавуваат договорот можеби нема да траат долго ако критичарите ги посочат неодамнешните податоци за инфлацијата, работните места, растот и довербата на потрошувачите како доказ дека радикалното преобликување на американската економија од страна на Трамп има спротивен ефект.
Обичните Американци се веќе огорчени од зголемените трошоци за живот, а овој договор би можел да го зголеми товарот со зголемување на цените на стоките од ЕУ. Иако не е толку тешка колку што можеше да биде, пречката што ја претставува царинската стапка од 15% е сè уште значајна и е многу поизразена од пречките што постоеја пред Трамп да се врати на функцијата. Тарифите се даноци што се наплаќаат за стоки купени од други земји. Типично, тие се процент од вредноста на производот. Значи, царина од 15% значи дека на производ од 100 долари увезен во САД од ЕУ ќе му се додаде данок од 15 долари – со што вкупниот трошок за увозникот ќе достигне 115 долари. Компаниите што внесуваат странска стока во САД мора да го платат данокот на владата, и честопати дел или сите дополнителни трошоци ги префрлаат на клиентите.
Според договорот, САД ќе воведат царина од 15% за стоки увезени од ЕУ. Иако оваа стапка е значајна, таа е помала од онаа што можеше да биде и барем нуди сигурност за инвеститорите. Договорот е „очигледно поволен за пазарот и треба да внесе дополнителен потенцијал за раст на еврото“, изјави за АФП Крис Вестон од „Пеперстоун“, австралиски брокер.
Договорот ќе треба да биде потпишан од сите 27 членки на ЕУ, од кои секоја има различни интереси и нивоа на зависност од извозот на стоки во САД. Додека некои членки го поздравија договорот со претпазливост, други беа критични – алудирајќи на поделби во рамките на блокот, кој исто така се обидува да одговори на други кризи како што е тековната војна во Украина.
Царината со која се соочуваат увозниците што внесуваат автомобили од ЕУ во САД е речиси преполовена, од стапката од 27,5% што ја воведе Трамп во април на нова стапка од 15%. Автомобилите се еден од најголемите извозни производи на ЕУ во САД. И како најголем производител на автомобили во ЕУ – благодарение на VW, Mercedes и BMW – Германија внимателно следеше. Нејзиниот лидер, Фридрих Мерц, го поздрави новиот договор, признавајќи дека би поздравил „понатамошно олеснување на трансатлантската трговија“. Овој песимистичен став го повтори и германското тело за трговија со автомобили, VDA, кое предупреди дека дури и стапка од 15% „ќе ја чини германската автомобилска индустрија милијарди годишно“.
Трамп се обидува да го зголеми производството на возила во САД. Американските производители на автомобили добија поттик кога дознаа дека ЕУ ги намалува сопствените царини за автомобили произведени во САД од 10% на 2,5%. Теоретски, тоа би можело да резултира со купување повеќе американски автомобили во Европа. Тоа би можело да биде добро за продажбата во САД во странство, но договорот не е само добра вест кога станува збор за домашната продажба, пишува Би-Би-Си. Тоа се должи на сложениот начин на кој се составуваат американските автомобили. Многу од нив всушност се склопуваат во странство – во Канада и Мексико – а Трамп ги подложува на царина од 25% кога се внесуваат во САД. Тоа е во споредба со пониската царинска стапка од 15% за возилата од ЕУ. Затоа, американските производители на автомобили сега може да се плашат дека ќе бидат потценети од европските производители.
Трамп претходно се закани со царинска стапка од 250% за лекови произведени во Европа што се купуваат во САД. ЕУ сака лековите да подлежат на најниска можна стапка, за да се подобри продажбата. Американскиот претседател изјави дека фармацевтските производи и полупроводниците не се опфатени со објавениот договор. Но, деталите објавени подоцна покажуваат дека царините ќе бидат ограничени на 15% за двата сектора – во согласност со повеќето други сектори во трговскиот договор. Европските фармацевтски компании се надеваа на целосно ослободување од царини. Индустријата моментално ужива голема изложеност на американскиот пазар благодарение на производи како „Оземпик“, ѕвезден лек за дијабетес тип 2 произведен во Данска. Ова беше истакнато во Ирска, каде што опозициските партии ја истакнаа важноста на индустријата и го критикуваа штетниот ефект на неизвесноста.
Трамп рече дека ЕУ ќе купи американска енергија во вредност од 750 милијарди долари (558 милијарди фунти, 638 милијарди евра), покрај зголемувањето на вкупните инвестиции во САД за 600 милијарди долари. „Ќе го замениме рускиот гас и нафта со значителни купувања на американски течен природен гас, нафта и нуклеарни горива“, рече фон дер Лајен. Ова ќе ги продлабочи врските меѓу европската енергетска безбедност и САД во време кога тие се откажуваат од увоз на руски гас по целосната инвазија на Украина.
Фон дер Лајен рече дека некои „стратешки производи“ нема да подлежат на никакви царини, вклучувајќи авиони и делови за авиони, одредени хемикалии и некои земјоделски производи. Тоа значи дека фирмите што произведуваат компоненти за авиони ќе имаат трговија без триења меѓу огромните трговски блока. Таа додаде дека ЕУ сè уште се надева дека ќе добие повеќе договори „нула за нула“, особено за вина и жестоки пијалоци, во наредните денови.
