Аналитика
Инфлацијата расте скоро насекаде во 2022 година. Геополитичките тензии предизвикуваат високи енергетски трошоци, додека прекините од страната на понудата исто така ги нарушуваат потрошувачките цени. Крајниот резултат е дека речиси половина од земјите во светот имаат двоцифрена или повисока стапка на инфлација. Користејќи податоци од Trading Economics, сајтот Visual Capitalist, изработи мапа на светските држави според нивните стапки на инфлација.
2022-ГОДИНА НА ЕКОНОМСКА КРИЗА
Како што покажува табелата, огромен број држави се движат со рекордно високи нивоа на инфлација. Некои дури се соочуваат со троцифрена инфлација. На глобално ниво, Зимбабве, Либан и Венецуела имаат највисоки стапки во светот.
На самиот врв на табелата се наоѓа африканската држава Зимбабве, чија стапка на инфлација во октомври изнесуваше фантастични 269 проценти на годишно ниво. Веднаш по неа е Либан со 162%, па Венецуела со 156-процентна инфлација , додека листата на топ петте држави со највисока, троцифрена инфлација ја заокружуваат Сирија со 139% и Судан со 103. Во првите 10 држави, на седмо место со највисока инфлација се наоѓа и Турција, со 85,5%, значително повисоко од, на пример, Украина, во која во моментов беснее разорна војна, каде во октомври била измерена инфлација од 26,6%.
Македонија е на 39-то место според висина на инфлацијата, со 18,8% на годишно ниво, според податоците од октомври, при што води во однос на соседните балкански држави. Помала инфлација од Македонија има Бугарија – 17,6, Босна и Херцеговина, 17,3%, Црна Гора со 16,8%, Србија 15%, Хрватска 13,2, Косово 12,7% инфлација. Словенија се наоѓа при дното на табелата, меѓу земјите со едноцифрена инфлација, со 9,9% инфлација на годишно ниво. Инфлацијата во Грција, според табелата изнесува 9,1%, додека во Албанија е 8,3%.
Од развиените држави, Кина со најниска инфлација од само 2,1% е на дното на табелата, додека САД се на 112-то место со инфлација од 7,7%. Инфлацијата во Русија изнесува 12,6 проценти.
Како што се зголемуваат ценовните притисоци, 33 централни банки следени од Банката за меѓународни порамнувања (од вкупно 38) ги зголемија каматните стапки оваа година. Овие координирани зголемувања на стапките се најголеми во последните две децении, што претставува крај на ерата на најниски каматни стапки.
Почнувајќи од 2023 година, централните банки би можеле да продолжат со оваа промена кон соколски политики бидејќи инфлацијата останува агресивно висока.
УЛОГАТА НА ЦЕНИТЕ НА ЕНЕРГЕНСИТЕ
Водена од војната во Украина, енергетската инфлација ги зголемува трошоците за живот ширум светот. Од октомври 2020 година, индексот на глобалните цени на енергијата, составен од сурова нафта, природен гас, јаглен и пропан, драстично се зголеми.
Во споредба со просекот од 2021 година, цените на природниот гас во Европа се зголемени за шест пати. Вистинските европски цени на електричната енергија за домаќинствата се зголемени за 78%, а цените на бензинот уште повеќе се искачија, на 144% во споредба со 20-годишниот просек.
Во услови на глобална конкуренција за снабдување со течен природен гас, ценовните притисоци веројатно ќе останат високи, иако неодамна паднаа. Други штетни последици од енергетскиот шок вклучуваат нестабилност на цените, економски притисок и недостиг на енергија. Светот е во средината на првата навистина глобална енергетска криза, со влијанија кои ќе се чувствуваат во наредните години.
ВИСОКА ИНФЛАЦИЈА: ДО КОГА ЌЕ ПОТРАЕ?
Ако историјата е пример, припитомувањето на зголемените цени може да потрае барем неколку години. Земете ја небесно високата инфлација од 1980-тите. Италија, која успеа да се избори со инфлацијата побрзо од повеќето земји, ја намали инфлацијата од 22% во 1980 година на 4% во 1986 година.
Доколку глобалните стапки на инфлација, кои се движат околу 9,8% во 2022 година, го следат овој курс, ќе биде потребно најмалку до 2025 година за нивоата да ја достигнат целта од 2%.
Вреди да се напомене дека инфлацијата исто така беше многу нестабилна во текот на оваа деценија. Размислете како инфлацијата падна во поголемиот дел од богатиот свет до 1981 година, но повторно се зголеми во 1987 година во услови на повисоки цени на енергијата. Претседателот на Федералните резерви Џером Пауел зборуваше за нестабилноста на инфлацијата на нивниот состанок во ноември, укажувајќи дека високата инфлација има шанси да следи период на ниска инфлација.
Додека Банката на федерални резерви предвидува дека инфлацијата во САД ќе падне поблиску до целта од 2% до 2024 година, патот напред би можел да биде многу потесен од сега до тогаш.
