Аналитика
Американско-канадските односи повторно се најдоа на тенок мраз откако претседателот на САД, Доналд Трамп, неочекувано објави дека ги прекинува сите трговски разговори со Канада. Причината, според него, е „измамничка реклама“ во која се користи гласот на покојниот американски претседател Роналд Реган за да се критикуваат царините – потег што, како што рече Трамп, претставува „скандалозно однесување“ од страна на канадските власти.
Тензиите меѓу двете земји се зголемија по емитувањето на рекламата изработена од владата на канадската покраина Онтарио, во која се користи аудио-запис од говорот на Реган од 1987 година, во кој тој ги осудува царините за странска стока и предупредува дека тие водат кон губење работни места и трговски војни. Премиерот на Онтарио, Даг Форд, гордо истакна дека токму таа реклама „го привлекла вниманието на Трамп“, но додаде дека очигледно не му се допаднала.
Фондацијата „Роналд Реган“ остро реагираше, обвинувајќи ја владата на Онтарио за селективно користење и уредување на архивски материјал без дозвола. Во своето соопштение, фондацијата наведе дека рекламата „погрешно го претставува претседателското радио обраќање“ и најави дека ги разгледува можностите за правна постапка. Таа ги повика граѓаните да го погледнат целосното, неуредувано видео од говорот на Реган, достапно на нивниот официјален YouTube канал.
Рекламата, според медиумските извештаи, чинела околу 75.000 долари и во неа Реган зборува против царините како пречка за слободната трговија. Иако видеото содржи известување дека не е поврзано со фондацијата или претседателската библиотека „Роналд Реган“, тоа не го спречи гневниот одговор на Трамп, кој на својата платформа Truth Social напиша: „Фондацијата Роналд Реган штотуку објави дека Канада измамнички користела ЛАЖНА реклама. Врз основа на нивното скандалозно однесување, СИТЕ ТРГОВСКИ ПРЕГОВОРИ СО КАНАДА СЕ ПРЕКИНАТИ“.
Трамп, кој веќе наметна високи царини за канадскиот челик, алуминиум и автомобили, ја оправда својата одлука со тоа дека царините се „критични за националната безбедност и економската стабилност на САД“. Тој дури обвини дека рекламата имала за цел „мешање во одлуките на Врховниот суд и други судови“, иако не понуди докази за таквите тврдења.
Од канадска страна засега нема официјален одговор, иако изворите блиски до владата во Отава велат дека потегот на Трамп ги изненадил сите, особено по последната средба во Белата куќа меѓу него и премиерот Марк Карни, која се опишуваше како „позитивна и продуктивна“. На таа средба, лидерите разговарале за стабилизирање на синџирите на снабдување во Северна Америка и за можен напредок во договорите за челик, алуминиум и енергија.
Но економските врски меѓу двете земји сега повторно се во неизвесност. САД и Канада се меѓусебно најголеми трговски партнери, а само минатата година трговијата меѓу нив достигна вредност од над 400 милијарди долари. Високите царини наметнати од Вашингтон, сепак, ја погодија канадската економија, особено во секторите на автомобилската индустрија, металургијата и дрвната преработка. Невработеноста во земјата достигна највисоко ниво во последните девет години, а Канада сè повеќе се обидува да го намали своето економско ослонување на САД.
Премиерот Карни неодамна најави дека Канада ќе го удвои извозот кон други земји во следната деценија, со цел да ја зајакне економската независност. „Нашата цел е да изградиме посилна економија која нема да зависи од еден партнер“, напиша тој на платформата X, само неколку часа пред Трамп да ја објави својата одлука.
Иако некои аналитичари предупредуваат дека ваквите конфликти можат да ја нарушат северноамериканската стабилност во трговијата, други сметаат дека кризата е повеќе политичка отколку економска. „Ова е последното нешто што му е потребно на континентот“, изјави Џек Бафингтон, директор на програмата за синџир на снабдување на Универзитетот во Денвер. „Она што ни треба сега е стабилност, особено со оглед на предизвиците што ги имаме со Кина“.
Со прекинот на трговските разговори и растечките политички тензии, судбината на Договорот за слободна трговија меѓу САД, Мексико и Канада – познат како USMCA – повторно виси во воздух. Следната година трите земји треба да го ревидираат договорот, но со најновата епизода во американско-канадските односи, таа ревизија сè повеќе личи на нова борба, а не на обнова на партнерството што со децении го одржуваше северноамериканскиот економски сојуз.
