Аналитика
Вашингтон и Њу Делхи ја одмрзнуваат најтврдо закочената тема во билатералните односи: трговијата. По повеќегодишни паузи, пропуштени рокови и остри царини, двете страни се приближуваат до договор што би ја пресекол царинската „жичка“ на повеќето индиски извози во САД од казнените 50% на околу 15–16%. Преговорите, велат соговорници запознаени со процесот, напредуваат во пакет кој клучно ги врзува енергетиката и земјоделството, а како политички тест се поставува прашањето колку брзо Индија е подготвена да го диверзифицира увозот на сурова нафта подалеку од Русија.
Во сегашната слика, руската сурова нафта учествува со околу 34% во индискиот увоз, додека САД покриваат приближно една десетина од потребите за нафта и гас пресметано по вредност. Вашингтон, според истите извори, бара појасен и поскор чекор кон намалување на руските барели, додека Њу Делхи сигнализира подготвеност за поголем увоз на американски енергенси — под услов цените да останат одржливи за домашните рафинерии. Паралелно, се разгледува и влез на етанол од САД, со цел да се прошири енергетскиот простор за компромис.
Земјоделството е вториот стожер на пакетот. Индиската страна е отворена за зголемување на увозот на негенетски модифицирана пченка и соја од САД, како и за механизам за периодичен преглед на тарифите и пристапот до пазарот. Домашните интересни групи, очекувано, не се едногласни: преработувачите на соја предупредуваат дека отварање на увозот може да ја притисне цената и да ги демотивира земјоделците, додека дел од индустријата за пченка гледа можност да се придвижи договорот, иако со ризик за домашните откупни цени. Во позадина пулсира и пошироката геополитика: падот на кинескиот увоз на американска пченка, заострените трговски мерки и потребата на САД да изградат поотпорни синџири на снабдување со партнери надвор од Кина го туркаат Вашингтон кон побрз компромис со Индија.
На енергетски план, динамиката се менува и поради пазарот. Попустите на руската сурова нафта значително се стопија во текот на 2024–2025, што барем делумно ја израмнува атрактивноста на барелите од Блискиот Исток и од САД. Индискиот увоз од САД веќе се движи околу 12–13 милијарди долари годишно, а официјални лица проценуваат простор за уште толку без поголеми технички промени во рафинериите — се разбира, ако аритметиката на трошоци остане поволна. Во целина, Индија во фискалната 2025 увезе сурова нафта од околу 137 милијарди долари, што ја објаснува големината на потенцијалниот јазик на вагата во оваа размена.
Иако деталите сè уште се финализираат, контурите се препознатливи: значително намалување на американските царини за индискиот извоз, постепено диверзифицирање на индискиот увоз на нафта, контролирано отворање на делови од аграрниот пазар и вграден „клапан“ за ревизија по одреден рок, можно и за една година. Двете страни досега молчат на официјални прашања, но дипломатски извори посочуваат дека прозорецот за објава е врзан за самитска сцена кон крајот на месецот, со можност договорот да го парафираат претседателот Доналд Трамп и премиерот Нарендра Моди.
Во меѓувреме, двостраната трговија продолжува да се згуснува: во првата половина од фискалната 2026 достигна 71,41 милијарди долари, за 11,8% повеќе од истиот период лани. Индискиот извоз во САД порасна побрзо од увозот, што дополнително го зголемува домашниот апетит за урежување на царинските бариери. Токму тука аналитичарите предупредуваат на дисциплина: да не се прават отстапки што би ја ограничиле дигиталната трговија, правилата за е-трговија и интелектуалната сопственост, ниту пак да се прифаќаат клаузули кои би ја поткопале стратешката автономија на Индија.
Ако царинскиот „нож“ навистина се спушти до 15–16% и ако се најде мерка меѓу енергетските и аграрните компромиси, САД и Индија ќе добијат предвидлив коридор за трговија во време на одмотување на глобалните синџири. Ако, пак, политичките црвени линии преовладеат, ќе следи уште еден круг чекање, и уште една година во која можноста да се капитализира тековната геополитичка констелација ќе остане на маса, но недопренета.
