Аналитика
Додека Европската унија преговара за правната рамка за воведување на дигиталното евро, Хрватската народна банка (ХНБ) побрза да потврди дека дигиталното евро би можело да се воведе веќе во 2028 година, нагласувајќи дека новата валута нема да ги замени готовите пари.
Воведувањето на дигиталното евро, кое би можело да дојде веќе во 2028 година, нема да значи крај на готовината, банкнотите или монетите. Напротив, Хрватската народна банка (ХНБ) нагласи дека новите регулативи на ЕУ дополнително ќе ја заштитат улогата на физичките пари.
„Со оглед на растечкиот јавен и медиумски интерес, уште еднаш нагласуваме дека планираното воведување на дигиталното евро не значи укинување на готовината“, се вели во соопштението на ХНБ.
ГОТОВИНАТА И НАТАМУ ВАЖНА
Иако дигиталните плаќања се зголемија во последните години – особено за време на ковид пандемијата – готовината останува многу барана кај сите возрасни групи.
Според Студијата за ставовите на потрошувачите кон плаќањето во еврозоната од 2024 година, Европејците очигледно сакаат да ја задржат можноста за плаќање со готовина и очекуваат таа да остане достапна и во иднина.
Свесни за ова, Европската централна банка (ЕЦБ) и Европската комисија работат на стратегии за заштита на улогата на евро банкнотите и монетите.
Министрите за финансии на ЕУ се борат да се договорат за правната рамка за дигитално евро до крајот на 2025 година, но остануваат трнливи прашања, од заштитата на приватноста и податоците до ограничувањата на поседувањата и улогата на земјите кои не се дел од еврозоната.
Порано оваа година, лидерите на ЕУ ги повикаа своите министри за финансии да ги забрзаат разговорите за правната рамка на дигиталното евро – и пораката пристигна.
Во текот на јули, преговорите во Советот на ЕУ влегоа во полн ек, при што повеќето министри за финансии ја поддржаа целта на данското претседателство за постигнување заеднички став до крајот на 2025 година.
Но, постигнувањето таму нема да биде лесно. Неколку земји сè уште инсистираат дека е потребна повеќе техничка работа пред да се преземе следниот чекор во врска со ова ново средство за плаќање.
„Мораме да најдеме фер модел на компензација и добри услови за распределба за банките и, секако, мора да им понудиме на граѓаните високо ниво на заштита на приватноста од првиот ден“, рече германскиот Ларс Клингбеил за време на јулскиот состанок на министрите за финансии во Брисел.
Во јуни 2023 година, Европската комисија го презентираше својот Пакет за единствена валута, кој вклучува два клучни законски предлози:
еден за заштита на евро банкнотите и монетите како законско средство за плаќање; друг за воведување на дигиталното евро.
Предлозите имаат за цел да обезбедат дека готовината и дигиталните плаќања се надополнуваат едни со други, давајќи им на граѓаните поширок спектар на безбедни и сигурни опции за плаќање.
Според новата регулатива, трговците и давателите на услуги генерално ќе бидат обврзани да прифаќаат готовина, со само неколку исклучоци. Земјите-членки исто така ќе мора да гарантираат доволен пристап до готовина преку банкомати, банкарски филијали и други канали.
Целта е готовината да се одржи како инклузивно и сигурно средство за плаќање, особено за оние кои најмногу се потпираат на неа.
Во исто време, ЕЦБ започна натпревар за дизајнирање на нова серија модерни, побезбедни евро банкноти – уште еден знак за долгорочна посветеност на готовината.
Готовината игра клучна улога во финансиската инклузија и отпорност. Во време на криза, како што се сајбер напади, прекини на електрична енергија или природни катастрофи, готовината обезбедува сигурна резервна копија.
Поради оваа причина, Евросистемот е посветен на тоа да ја одржи широко достапна и прифатена низ цела Европа.
ШТО Е ДИГИТАЛНО ЕВРО?
Дигиталното евро би било форма на електронски пари издадени од Евросистемот – ЕЦБ и националните централни банки во еврозоната. Се развива како одговор на растечката побарувачка за безбедни електронски плаќања.
Граѓаните би го користеле за секојдневни трансакции, или преку картичка, мобилна апликација или други идни уреди за плаќање. Ќе биде бесплатно за употреба за основни функции и дизајнирано со силна заштита на приватноста.
За разлика од банкарските депозити, дигиталното евро нема да носи камата, ниту ќе биде предмет на негативни стапки. Според Хрватска Народна Банка, тоа нема да ги ограничи инвестициските избори – загриженоста за ваквите ограничувања е неоснована.
Плаќањата би биле моментални, безбедни и можни и онлајн и офлајн, обезбедувајќи достапност дури и во ситуации со ограничена поврзаност.
Проектот моментално е во фаза на подготовка, што вклучува развој на техничката инфраструктура, обликување на правната рамка и проучување на преференциите на потрошувачите. До крајот на 2025 година, се очекува ЕЦБ да одлучи дали да премине во следната фаза.
Сепак, конечната одлука ќе ја донесе Европскиот парламент.
Доколку биде одобрено, дигиталното евро би можело да биде лансирано веќе во 2028 година, нудејќи им на Европејците и физички и дигитални пари паралелно – притоа гарантирајќи дека готовината ќе остане дел од секојдневниот живот.
(Фото: WHO)
