Аналитика
Холандија се наоѓа пред енергетска криза која би можела да стане реалност во следната деценија доколку не се преземат итни мерки. Иако снабдувањето со електрична енергија во моментов се одржува на речиси совршено ниво од 99,99 проценти сигурност, серија анализи предупредуваат дека по 2030 година земјата би можела да се соочи со сериозни и скапи прекини. Причината лежи во комбинацијата од зголемената побарувачка за електрична енергија и постепеното губење на конвенционалниот контролиран капацитет, кој досега ја обезбедуваше стабилноста на системот.
Според извештај на меѓународната консултантска компанија „Компас Лексекон“ изработен за „Енерџи Недерленд“, ризикот од недостиг на електрична енергија по 2030 година е реален и сериозен. Последните јаглени електрани треба да бидат затворени до 2029 година, а гасните постројки стануваат сè помалку профитабилни поради конкуренцијата од ветерната и сончевата енергија, кои пак не можат да обезбедат доволна стабилност во мрежата. Паралелно, побарувачката расте – топлинските пумпи и електричните возила создаваат нови оптоварувања, а дополнителен притисок носи и експанзијата на центрите за податоци и вештачката интелигенција.
Проекциите се загрижувачки: до 2033 година Холандија би можела да се соочи со 15 до 18 часа недостиг на електрична енергија годишно – четирикратно повеќе од прифатливиот максимум од четири часа.
За да се избегне вакво сценарио, експертите предлагаат воведување механизам за капацитет кој би обезбедил финансиски надомест за операторите на гасни централи и би поттикнал нови инвестиции во контролирани постројки и складирање енергија. Придобивките од рано дејствување се проценуваат на три милијарди евра годишно, преку пониски цени и намален ризик од прекини.
TenneT, пак, гледа решение во експанзијата на флексибилноста и складирањето. Холандија веќе ревидираше нагоре свои проекции за капацитет на батерии: до 2030 година се очекуваат 6,7 гигавати, а до 2035 година речиси 16 гигавати, со складишта кои ќе можат да опфатат десетици гигават-часови. Во игра влегуваат и нови технологии за долгорочно складирање – од пумпано хидро и компримиран воздух до напредни проточни батерии – кои би можеле да обезбедат енергија во периоди кога ветерот и сонцето изостануваат со денови.
Но, експертите предупредуваат дека дури ни складирањето нема да биде доволно без решителни политички мерки. Потребни се нови инвестиции во диспечерски капацитет, поголемо вклучување на индустријата и домаќинствата во одговор на побарувачката, како и зајакнување на прекуграничните интерконекции со земји како Обединетото Кралство и Норвешка. Само така може да се обезбеди стабилност на европскиот енергетски систем во целина.
Пред Холандија стои тежок предизвик – да ја заврши енергетската транзиција без да ја жртвува сигурноста на снабдувањето. Доколку брзо се донесат правилни одлуки, земјата може да остане енергетски стабилна и во време на целосна електрификација. Но ако мерките се одложат, ризикот од прекини и екстремно високи цени ќе стане реалност која ќе ја почувствуваат сите граѓани и компании.
