Аналитика
Годишната инфлација на потрошувачките цени во Србија се забрза за 0,9 процентни поени во јули во однос на јуни на 12,8%, објави Државниот завод за статистика на Србија на 12 август. Сепак, инфлацијата порасна со побавно темпо отколку во јуни, кога забрза за 1,5 п.п. во однос на мај. Минатата недела, српската централна банка повторно ја зголеми референтната каматна стапка за 0,25 процентен поен, на 3% поради постојаните инфлациски притисоци.
Од година во година, цените во јули најмногу пораснале во групата храна и безалкохолни пијалаци, за 19,7%, потоа транспортот (18,9%), како и мебелот и уредите за домаќинствата (12,1%).
На месечно ниво, инфлацијата во јули беше 1 отсто, што е намалување од 1,6 отсто еден месец претходно. Во првите седум месеци од годината, Србија забележа инфлација од 10,1 отсто.
Неодамна, српското Министерство за трговија одлучи да ги ограничи цените на лебот за да го заштити животниот стандард на граѓаните. Во јули, лебот и житариците скокнаа за 20,5%.
Според августовската проекција на НБС, инфлацијата на годишна основа најверојатно ќе го достигне својот врв во тековниот (третиот) квартал, а потоа ќе има надолна траекторија, објави Народната банка на Србија.
Оваа прогноза потсетува на некои претходни, на пример на конференцијата за медиуми во средината на јуни, експертите на централната банка проценија дека во текот на јуни и јули, инфлацијата ќе го достигне својот врв, меѓу 10 и 11 проценти, така што цените потоа ќе почнат да паѓаат со доаѓањето на новата земјоделска сезона.
Но, ако се вратиме во ноември минатата година, кога инфлацијата беше 6,6 отсто, гувернерот на НБС во обраќање до медиумите рече дека до средината на 2022 година растот на цените ќе се врати во целниот коридор, односно под 4,5 отсто.
Милојко Арсиќ, професор на Економскиот факултет во Белград, падот на инфлацијата во втората половина од годината го смета за неверојатен. „НБС очекуваше дека инфлацијата ќе почне да се намалува во вториот квартал, но тоа не се случи бидејќи војната во Украина предизвика зголемување на цената на енергијата, суровините и храната… Сега, со зголемување на каматните стапки, централните банки дејствуваат за да ја намалат побарувачката, но ефектите нема да бидат толку изразени брзо. Засега, на глобално ниво, првиот ефект од зголемувањето на каматните стапки е падот на цените на металите поради падот на инвестициите. Кај нас инфлацијата е пониска отколку во другите земји во Централна и Источна Европа, бидејќи значително ги намаливме цените на енергијата. Во ЕУ енергенсите поскапеа за 40 проценти на годишно ниво, а овде е многу малку“, забележува Арсиќ, додавајќи дека инфлацијата на тој начин се префрлила на загубите на јавните претпријатија, ЕПС и Србијагас, кои потоа ќе да бидат преземени, а некои веќе се преземени од државата.
Според податоците на Републичкиот завод за статистика, електричната енергија, гасот и другите горива поскапеле само за девет отсто на годишно ниво. Во рамки на тоа, струјата за домаќинствата воопшто не поскапела, а гасот само 3,6 отсто во однос на ланскиот јули. Затоа пукна на цврсти горива, јаглен, дрва, пелети кои статистиката измери поскапување од 35 проценти. Дополнително, нафтените деривати поскапеа за 28,3 отсто.
Според податоците на Евростат, статистичката агенција на ЕУ, цените на енергијата пораснале за 39,7 отсто на годишно ниво.
Од друга страна, храната, алкохолот и тутунот поскапеле за 9,8 отсто на годишно ниво во еврозоната, а во Србија храната и безалкохолните пијалоци поскапеле за 19,7 отсто, а тутунот и алкохолот за 7,2 отсто. Интересно е што непреработената храна во Србија поскапела за 24,8 отсто, а во еврозоната за 11 отсто.
Арсиќ предупредува на суша во цела Европа која ќе се одрази на цените на храната и во наредниот период, а според него, на цените следната година ќе влијае и зголемувањето на платите и пензиите.
