ГЕРМАНИЈА ЧЕКОРИ КОН МЕСЕЧИНАТА: Историска одлука на Европската вселенска агенција

Европа ја пишува својата нова вселенска страница: првиот Европеец што ќе полета кон Месечината ќе биде Германец. Ова не е само вест за науката и технологијата, туку силен политички и симболичен сигнал дека континентот сака да биде рамноправен играч во новата вселенска трка. Генералниот директор на Европската вселенска агенција (ЕСА), Јозеф Ашбахер, пред министерскиот совет на агенцијата во Бремен објави дека првиот европски астронаут што ќе замине кон Месечината во рамките на програмата „Артемис“ ќе доаѓа од Германија.

Според програмата „Артемис“, луѓето треба да се вратат на Месечината околу 2027 година. Иако за првиот екипаж се очекува да доминираат астронаути од Северна Америка, Европа успеа да обезбеди три места за свои претставници. „Одлучив првите Европејци што ќе летаат на Месечината да бидат дел од програмата ‘Артемис’“, изјави Ашбахер. „Бараме германски астронаут да се придружи на екипажот.“ Како најизгледни кандидати се споменуваат германските астронаути Александар Герст и Матијас Маурер, двајцата со искуство од летови до Меѓународната вселенска станица (МВС), што ги прави природен избор за ваква историска мисија.

Програмата „Артемис“ веќе ги направи првите чекори. Првата мисија без екипаж, „Артемис I“, беше реализирана во 2022 година, кога моќната ракета и вселенското летало ја обиколија Месечината и се вратија на Земјата, тестирајќи критични системи пред лет со луѓе. Следната пролет е планирана мисијата „Артемис II“, во која тројца Американци и еден Канаѓанец ќе орбитираат околу Месечината, без слетување, но со целосно екипажно тестирање на целата мисија. Веќе следната година потоа се очекува да се случи првото слетување на Месечината по 1972 година, што ќе означи враќање на човештвото на лунарната површина по повеќе од половина век.

Паралелно со тоа, во рамките на „Артемис“ се подготвуваат и неколку дополнителни мисии кои ќе ги однесат астронаутите до таканаречената лунарна порта – орбитална станица околу Месечината, која ќе служи како попатна точка и логистички центар за полесен пристап до нејзината површина. Токму таму европските астронаути, вклучително и германскиот претставник, би можеле да играат клучна улога, бидејќи ЕСА учествува со технологии, модули и услуги во оваа инфраструктура.

Германската федерална министерка за истражување, технологија и вселена, Дороти Бер, со видлива гордост изјави дека е пресреќна што генералниот директор на ЕСА одлучил првиот Европеец што ќе полета кон Месечината да биде Германец, нагласувајќи дека кој и да биде избран, ќе биде „неверојатен европски астронаут“, симбол на заедничкиот успех на Европа.

Мисијата „Артемис“ е замислена како заеднички потфат помеѓу НАСА и ЕСА, при што се очекува европски астронаути да се приклучат на подоцнежните летови, особено на „Артемис IV“ и „Артемис V“. Овие мисии ќе ја продлабочат лунарната присутност и ќе постават темели за долгорочно присуство на човекот во блискиот вселенски сосед.

Министерскиот совет на ЕСА, кој се состанува еднаш на три до четири години, оваа година донесе рекордна одлука за финансирање. Земјите членки, меѓу кои и Велика Британија, се согласија за најголем буџет во историјата на агенцијата – вкупно 22,1 милијарди евра, што претставува зголемување од 32 проценти. Во пакетот е вклучено и речиси половина милијарда евра за иницијативата „Европска отпорност од вселената“, чија цел е да ја зајакне вселенската одбрана на Европа и да развие технологии со двојна примена – и цивилна и одбранбена.

Ашбахер претходно предупредуваше дека Европа опасно заостанува во однос на капацитетите за вселенска одбрана, во време кога други глобални сили агресивно ги зголемуваат инвестициите во овој домен. Во септември, Германија алармираше дека руските сателити Лух-Олимп тивко ги следат европските вселенски летала кои обезбедуваат критични податоци и комуникации на Земјата. Иако мотивите на овие маневри остануваат нејасни, експертите претпоставуваат дека се испитуваат технологиите и потенцијалните слабости на системите, со интерес како сигналите би можеле да бидат попречени, пресретнати или манипулирани, особено во услови на воен конфликт.

Министерката Бер истакна дека финансирањето на технологиите за вселенска одбрана е клучно за Европа да не зависи од приватни милијардери во чувствителни моменти. Таа потсети дека во последните неколку години, особено со широката агресија на Русија врз Украина, стана болно јасно што значи зависност од приватни технологски магнати и комерцијални констелации во орбитата. Затоа, суверенитетот и отпорноста во вселената се дефинирани како стратешки приоритети.

ЕСА соопшти дека сега има „јасен мандат“ да ги користи вселенските апликации за неагресивни одбранбени цели, што претставува историски пресврт во нејзината мисија, која традиционално беше фокусирана на цивилни, научни и истражувачки програми. Паралелно со тоа, финансирани се и повеќе мисии за заштита на Земјата, како од астероиди, така и од вселенско време, односно од соларни бури што можат да влијаат врз комуникациите и електричните мрежи. Мисијата „Рамзес“, чија цел е да го пресретне астероидот Апофис за време на неговата блиска средба со Земјата во 2029 година, доби зелено светло, како и мисијата „Вигил“, која ќе го набљудува Сончевиот систем и ќе предупредува на потенцијално опасни вселенски временски појави.

Сето ова покажува дека Европа не гледа на вселената само како на научна авантура, туку како на клучна инфраструктура за безбедност, комуникации и геополитичко влијание. Во тој контекст, изборот првиот европски патник кон Месечината да биде Германец е само видливиот врв на една многу поголема стратегија: континент што сака да биде присутен и видлив таму каде што се одлучува иднината – и на Земјата, и надвор од неа.