Аналитика
Министрите на ЕУ се собраа викендов во Минхен на она што официјалните лица го нарекоа „самит за придвижување на тврдокорните линии“. Но, европската гранична агенција Фронтекс неочекувано се најде во центарот на вниманието во новата безбедносна дебата, овој пат фокусирајќи се не на миграцијата, туку на одбраната.
КОЈ ГИ ПУШТА ДРОНОВИТЕ НАД ЕВРОПСКИТЕ АЕРОДРОМИ?
Мистериозните летови на беспилотни летала над воздушниот простор на земјите-членки на Европската Унија во последните недели ја вознемирија јавноста и европските политичари.
Навлегувањата во воздушниот простор на НАТО, за кои некои ја обвинија Русија, достигнаа невидени размери минатиот месец. Некои европски функционери ги опишаа инцидентите како тестирање на одговорот на НАТО од страна на Москва, што покрена прашања за тоа колку е подготвена Алијансата против Русија.
На 10 септември, рој руски беспилотни летала полетаа во воздушниот простор на Полска, принудувајќи ги авионите на НАТО да полетаат за да ги пресретнат и да соборат некои од уредите. Тоа беше првата директна средба меѓу НАТО и Москва откако Русија ја започна својата тотална војна против Украина на 24 февруари 2022 година.
Денови подоцна, авионите на НАТО испратија три руски воени авиони надвор од воздушниот простор на Естонија.
Оттогаш, прелетувања се случија во близина на аеродроми, воени инсталации и критична инфраструктура, меѓу другите локации, на други места на континентот и ги поттикна европските министри за одбрана да се согласат да развијат „ѕид од беспилотни летала“ по нивните граници за подобро откривање, следење и пресретнување на беспилотни летала што го нарушуваат воздушниот простор на Европа.
МЕРЦ: РУСКИ СЕ!
Русија е обвинета за некои од нив, но негира дека нешто е направено намерно или дека играла улога. Европските власти не објавија многу детали за упадите со беспилотни летала, а некои не ги потврдија јавно прелетите сè до неколку дена подоцна.
Германскиот канцелар Фридрих Мерц изјави дека претпоставува дека Русија стои зад многу од беспилотните летала забележани над Германија овој викенд, потенцијално вклучувајќи ги и оние што прекинаа десетици летови и заглавија повеќе од 10.000 патници на аеродромот во Минхен.
Тој додаде дека фреквенцијата на упади во воздушниот простор на Европа е без преседан дури и во споредба со времето на Студената војна, но ниту едно од беспилотните летала забележани досега не било вооружено. Сите биле на извидувачки летови, рече тој.
Други пати, властите не беа во можност да потврдат извештај за видување. Во еден момент, данските власти беа преплавени со 500 дојави за видувања во текот на 24 часа – од кои некои се покажаа како само ѕвезди на небото.
Земјите се обидуваат да сфатат како да реагираат во моментот, вклучително и да размислат дали да им дозволат на властите да ги соборат дроновите.
Состанокот на министрите на ЕУ викендов се совпадна со обновена тензија на небото над баварската престолнина. По втор пат за помалку од 24 часа, операциите на аеродромот во Минхен беа привремено прекинати доцна во петокот по сомнителни видувања на дронови, прекинувајќи ги летовите за повеќе од 6.500 патници.
Минхенскиот аеродром беше повторно отворен во сабота наутро откако властите го затворија претходната ноќ по втор пат за помалку од 24 часа, по две дополнителни видувања на дронови. Се очекуваше доцнењата да продолжат во текот на целата сабота, а најмалку 6.500 патници беа погодени од затворањето во текот на ноќта.
Зборувајќи заедно со германскиот министер за внатрешни работи Александар Добриндт, комесарот на ЕУ за миграција Магнус Брунер наговести дека граничната агенција на блокот Фронтекс би можела да го прошири својот мандат во одбрана од дронови. Комисијата, рече тој, размислува за пренасочување на средствата за заштита на границите кон технологии за надзор и борба против дронови, потег што би можел да го доведе Фронтекс до преземање нови одговорности на раскрсницата на граничната безбедност и одбрана.
„Почнавме да се справуваме со прашањето за дронови во нашата стратегија за внатрешна безбедност пред околу една година“, рече тој. „Но, сега, се разбира, се соочуваме со сосема нови предизвици“.
ФРОНТЕКС ЌЕ РАЗВИВА ТЕХНОЛОГИЈА ЗА БЕЕСПИЛОТНИ ЛЕТАЛА
Комисијата веќе одвои 150 милиони евра за Фронтекс за инвестирање во технологија на беспилотни летала. Брунер откри во саботата дека дополнителни 250 милиони евра од Фондот за управување со границите ќе бидат насочени „конкретно за беспилотни летала“, потенцијално покривајќи системи за надзор, одбрана од беспилотни летала и прекугранична координација за заштита на критичната инфраструктура.
Тој додаде дека заштитата на аеродромите „дефинитивно треба да биде дел од идната надлежност на Фронтекс“, алудирајќи на пошироко толкување на улогата на агенцијата надвор од контролата на миграцијата. „Прашањето за заштита на критичната инфраструктура сигурно ќе игра улога таму“, рече Брунер. „Значи, средствата можат да се користат и пошироко“.
Мандатот на Фронтекс ќе се преиспитува следната година, а дискусиите веќе се во тек во Брисел. Според белешката на Советот што ја виде Еурактив минатата недела, земјите-членки размислуваат да ѝ дадат на агенцијата пошироки овластувања, вклучително и можноста да организира трансфери на мигранти помеѓу земји надвор од ЕУ, нешто што сегашните правила не го дозволуваат.
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, ја означи реформата претходно оваа година, ветувајќи „зајакнување на улогата на Фронтекс во управувањето со враќањата“.
Прашањето ќе се врати на маса на Советот за внатрешни работи на 14 октомври, каде што министрите за внатрешни работи треба да дебатираат до каде треба да оди проширениот мандат на Фронтекс.
Мете Фредериксен, данската премиерка, се обрати до нацијата по затворањето на аеродромот во Копенхаген. „Ние сме на почетокот на хибридна војна против Европа“.
(Фото: AP)
