Аналитика
Ненајавениот влез на европските регулатори во една од најпрестижните деловни адреси во Даблин испрати јасна порака: Брисел сериозно го заострува односот кон кинеските дигитални гиганти. Европското седиште на онлајн платформата Тему, сместено веднаш до луксузниот хотел Шелбурн и големи американски финансиски компании, минатата недела беше предмет на претрес како дел од истрага за можно кршење на правилата за странски субвенции на Европската Унија.
Европската комисија потврди дека извршила ненајавена инспекција во просториите на компанија активна во секторот за е-трговија, во рамки на Регулативата за странски субвенции, инструмент воведен за да се спречи нелојална конкуренција од компании кои добиваат државна поддршка од земји надвор од ЕУ. Иако од Комисијата не го именуваа директно Тему, повеќе извори потврдија дека станува збор токму за кинеската платформа, која во моментов брои околу 116 милиони месечни корисници во Унијата.
Ова не е првпат Тему да се најде под лупата на европските власти. Уште минатата година, Комисијата отвори постапка против компанијата според Законот за дигитални услуги, со кој се регулираат големите онлајн платформи. Прелиминарните наоди објавени во јули покажаа дека Тему не презема доволно мерки за спречување на продажба на нелегални и небезбедни производи, вклучително и играчки, како и дека постојат сомнежи околу заштитата на малолетниците и примената на проверки на возраста. Од компанијата тогаш порачаа дека сериозно ја сфаќаат безбедноста на производите и дека имаат системи за проверка на продавачите и брзо отстранување на спорната содржина.
Претресот во Даблин се одвива во поширок контекст на зголемени тензии во трговските односи меѓу Европската унија и Кина. Регулативата за странски субвенции им овозможува на европските институции да истражуваат дали странски компании добиваат неправедна предност преку директни или индиректни државни субвенции, а во крајна линија може да доведе и до казни до 10 проценти од вкупниот годишен обрт на компанијата. Минатата година, ЕУ веќе воведе царини до 38 проценти за одредени кинески производители на автомобили, откако утврди дека добивале системска поддршка од државата.
Паралелно со случајот Тему, Европската комисија отвори и длабинска истрага против кинеската компанија „Нуктех“, производител на безбедносни скенери за аеродроми, пристаништа и гранични премини. Брисел изрази загриженост дека „Нуктех“ можеби добил субвенции што му овозможиле да понуди цени и услови кои европските конкуренти не можат да ги следат, особено во јавни тендери чувствителни за безбедноста. Ова е првата истрага што Комисијата ја покренува по сопствена иницијатива во рамки на режимот на странски субвенции.
Загриженоста во Европа дополнително се продлабочува и поради масовниот прилив на евтини пратки од Кина. Секоја година во ЕУ влегуваат околу 4,6 милијарди пакети со вредност под 150 евра, кои во моментов се ослободени од плаќање царини. Токму ова правило им дава значајна предност на платформи како Тему и Шеин, нешто што европските трговски здруженија го оценуваат како сериозна нерамнотежа на пазарот. Европската комисија најави дека планира да го укине ова царинско ослободување до крајот на 2026 година.
Во меѓувреме, трговскиот јаз меѓу ЕУ и Кина продолжува да расте. Податоците покажуваат дека глобалниот извоз на Кина во првите 11 месеци од годината го надминал увозот за повеќе од еден трилион долари, при што значаен дел од суфицитот доаѓа токму од пратки кон Европа. Германија, за првпат, увезува повеќе од Кина отколку што извезува, што дополнително ги зајакнува повиците за построги правила и „еднакви услови на игра“ на европскиот пазар.
Претресот во седиштето на Тему во Даблин така станува симбол на пошироката стратегија на Брисел: заштита на внатрешниот пазар, ограничување на нелојалната конкуренција и јасно ставање до знаење дека брзиот раст и ниските цени нема да бидат доволни доколку не се почитуваат европските правила.
