Аналитика
Со 30.09.2021 година(*2) банкарскиот систем на Република Македонија го сочинуваат 13 банки поделени во три групи (големи, средни и мали) според критериумот големина на активата(*3). Бројот на банки во споредба со крајот на 2020 година е намален за еден(*4), така што со 30.09.2021 година има: 5 големи банки, 5 средни банки и 3 мали банки. Со 30.09.2021 година има и 2 штедилници, чија состојба е непроменета во однос на 31.12.2020. На 30.09.2021 година групата големи банки ја сочинуваат: Комерцијална банка АД Скопје, Стопанска банка АД Скопје, НЛБ банка, Халк банка и Шпаркасе банка. Во споредба со крајот на 2020 година бројот на големи банки е идентичен, но има промена во составот поради спојувањето на Охридска банка кон Шпаркасе банка која во извештајниот период ја зазема позицијата на Охридска банка меѓу големите банки(*5).
Во третиот квартал од 2021 година банкарскиот сектор остана стабилен и забележа забрзан раст на активностите. На страната на изворите на средства, депозитите бележат континуиран раст, што беше поддржано и од исплатените средства од страна на државата, заради подобрување на ликвидноста на компаниите во услови на здравствена криза. Кредитната активност на банките исто така забележа забрзан раст, којшто во поголем дел беше резултат на зголеменото кредитирање на домаќинствата, при солиден позитивен придонес и на кредитите на претпријатијата.
(*2) Последни официјални објавени податоци од НБРСМ
(*3) Согласно последната корекција на критериумот големина на активата извршена на 31.12.2020 година од страна на НБРСМ, долната граница на активата е зголемена од 9,45 милијарди денари на 10,2 милијарди денари, а горната граница на активата е зголемена од 37,95 милијарди денари на 40,85 милијарди денари.
(*4) На 16.07.2021 официјално е завршена постапката на присоединување на Охридска банка АД Скопје кон Шпаркасе банка Македонија АД Скопје со извршен упис на промена-присоединување во Централниот регистар на РСМ, со што бројот на активни банки се намалува за еден
(*5) Големината на активата на Шпаркасе банка по присоединувањето со Охридска банка АД Скопје ја надминува последната корекција на критериумот големина на актива поставена од страна на НБРСМ, со што оваа банка преминува во групата големи банки
Табела 2 – Позначајни ставки од билансите (во милиони денари)
Народната банка ја задржа олабавената монетарна политика, одржувајќи ја основната каматна стапка на историски најниското ниво од 1,25%. Анализирајќи ги актуелните околности, позитивните движења и согледувања за глобалното и домашното окружување, поволните движења на показателите за банкарскиот систем, како и соодветноста на резултатите од спроведените стрес-тестирања за отпорноста на банкарскиот систем на претпоставени шокови, на 3 август 2021 година, Советот на Народната банка, во август ја укина Одлуката за привремено ограничување на распределбата и исплатата на дивиденда (којашто беше донесена во февруари 2021 година).
Солвентноста на банкарскиот систем бележи подобрување. На 30.9.2021 година, стапката на адекватност на капиталот изнесуваше 17,3% и е повисока во споредба со крајот на 2020 година што главно произлегува од порастот на сопствените средства, како резултат на реинвестираните добивки и спроведените докапитализации кај две банки.
Показателите за ликвидноста се задржаа на задоволително ниво. Од почетокот на 2021 година, во примена е новата Одлука за методологијата за управување со ликвидносниот ризик на банките, со која се воведе обврска за банките за одржување определено минимално ниво на т.н. стапка на покриеност со ликвидност. Оваа регулатива претставува значаен чекор нанапред кон усогласување на домашната регулатива со меѓународниот стандард Базел 3, во однос на минималните ликвидносни барања. Поконкретно, со овој базелски ликвидносен стандард се мери отпорноста на ликвидноста на банките, односно способноста на банките за намирување на обврските коишто достасуваат во следните 30 дена, во услови на претпоставен стрес. Показателите за профитабилноста на банкарскиот систем забележаа подобрување во првите девет месеци од 2021 година, што е резултат на остварената повисока добивка, во споредба со истиот период од претходната година. Засилената наплата на отпишаните и на нефункционалните побарувања од страна на поголемите банки, имаше значително поволно влијание врз профитабилноста на банкарскиот систем. Така, повисокиот финансиски резултат најмногу произлегува од зголемените некаматни приходи, и тоа, пред сѐ, од повисоките приходи од наплатени претходно отпишани побарувања, но и од нето-приходите од провизии и надоместоци. Значителен придонес во растот на добивката имаа и намалените трошоци за исправка на вредноста (главно за финансиските средства).
