Аналитика
Дали блескавото небесно тело кое неодамна влезе во нашиот Сончев систем е обична комета или – вселенски брод? Во светската научна заедница последниве недели се одвива трескавична дискусија, додека харвардски физичар со светско реноме, кој претходно овој месец алармираше за редок меѓуѕвезден објект што минува низ нашиот Сончев систем, сугерирајќи дека можеби е нешто повеќе од комета, сега вели дека можеби е дури и вселенски брод на нуклеарен погон.
На 1 јули 2025 година, телескоп во Чиле, кој е дел од мрежата за рано предупредување ATLAS, забележла навистина чуден меѓуѕвезден посетител наречен 3I/ATLAS (или C/2025 N1), третиот таков објект некогаш откриен во нашиот Сончев систем по Оумуамуа и 2I/Борисов.
Летајќи низ вселената по хиперболична траекторија, 3I/ATLAS се движи екстремно брзо и ќе помине блиску до Марс, Венера и Јупитер пред да излезе од Сончевиот систем. Пресметано е дека треба да се приближи до Сонцето околу 29-30 октомври 2025 година, но во тој момент ќе биде замаглен од Сонцето за да биде прецизно снимен од опсерваториите на Земјата.
Истражувачите проценуваат дека неговото јадро може да биде од стотици метри до неколку километри во пречник, и се чини дека е обвиткано со блескав облак од гас и прашина, кој се нарекува кома, и кој е типичен за кометите.
Во блог пост оваа недела, Лоеб напиша дека профилот на осветленост на објектот не може да се објасни со рефлексија на сончева светлина или стандардно испуштање гасови од комета. Наместо тоа, тој посочи дека 3I/ATLAS можеби генерира сопствена светлина, веројатно од нуклеарна енергија.
„Алтернативно, 3I/ATLAS може да биде вселенско летало напојувано од нуклеарна енергија, а прашината што се емитува од неговата фронтална површина може да биде од нечистотија што се насобрала на неговата површина за време на неговото меѓуѕвездено патување“, напиша Лоеб. „Ова не може да се исклучи, но потребни се подобри докази за да биде одржливо.“
Лоеб ги отфрли другите природни извори на енергија. Првобитната црна дупка, рече тој, би генерирала само околу 20 нановати е премногу слаба. Радиоактивен фрагмент од супернова беше многу малку веројатен со оглед на неговата реткост, а триењето на греењето од меѓуѕвездениот гас и прашина беше исклучено од ограничувањата на импулсот и густината.
Според Лоеб, телото нема опашка од комета, само сјај кон Сонцето. Сликите од Хабл направени на 21 јули 2025 година покажуваат расејување на светлината издолжено во насока кон сонцето, но нема класична опашка што се оддалечува. Доколку честичките прашина беа присутни и беа туркани од сончевото зрачење, опашката би била видлива – но ниедна не е. Ова би можело да сугерира дека 3I/ATLAS не исфрла типични честички прашина со големина на микрон.
Лоеб зборува и за зацрвенет површински спектар. Обоеноста на објектот сугерира дека сончевата светлина се одбива од цврстите површини – како оние што се гледаат на објектите од Кајперовиот појас – наместо да ги движи облаците од прашина. Лоеб ги гледа овие аномалии како убедливи причини да се запраша дали 3I/ATLAS се однесува како типична комета.
Лоеб, заедно со соработниците, разработи други провокативни точки:
Изненадувачки усогласена траекторија. 3I/ATLAS се движи на околу 5° од еклиптиката – орбиталната рамнина на планетите – многу неверојатна случајност за случајна меѓуѕвездена комета, со шанси проценети на 0,2–0,5%.
Блиски планетарни прелетувања. Ќе помине покрај Марс, Венера и Јупитер по навидум оркестрирана патека, што отвора шпекулативни можности од интерес за мисии за истражување или извидување.
Перихел скриен зад Сонцето. Кога 3I/ATLAS ќе биде најблиску до Сонцето на 29 октомври 2025 година, Земјата ќе биде на спротивната страна – што ќе го отежни набљудувањето. Лоеб тврди дека ова може да биде намерно избегнување на откривање при врвна осветленост.
Самосјајна или вештачка светлина. Врз основа на моделите на осветленост, Лоеб претпоставува дека сјајот може да потекнува од јадрото – можеби имплицирајќи скриен извор на енергија или вештачко потекло.
Лоеб упати јавен повик за пресретнување на ова необично и таинствено небесно тело од вселенски летала од Земјата. Тој ја повика НАСА да ги пренамени постојните сонди како Juno и Mars Reconnaissance Orbiter за да снимаат слики одблизу или да го испитаат објектот за време на неговите планетарни прелетувања.
Научникот од Харвард, сепак, со својот тим разработува и можно непријателско сценарио. Во поалармантна шпекулација, Лоеб дури ја замислуваше и идејата дека 3I/ATLAS може да биде вонземска шпионска сонда – повикувајќи се на хипотезата „Темна шума“ за тивки, претпазливи вонземски цивилизации.
Сепак, поширокиот научна заедница, засега останува претпазлива или сосема ги отфрла вонземските хипотези на Лоеб.
Според многу научници, постојат докази за кометна активност на 3I/ATLAS. Набљудувањата со користење на ултравиолетово снимање (Swift/UV) потврдиле емисии на хидроксид, што укажува на производство на вода, со значителна брзина (~40 kg/s) од почетокот на август 2025 година. Ова укажува на вистинско однесување слично на комета.
Освен тоа, забележана е далечна активност. Податоците од претходната анализа од TESS сугерираат дека 3I/ATLAS можеби бил активен дури и над 6 AU – понатамошен доказ за сублимација предизвикана од испарливи материи типична за кометите.
Научниците го утврдиле и составот на ова небесно тело. Спектроскопијата на JWST открива обвивка богата со CO₂, со траги од водена пареа, CO, OCS и можеби CN. Ваквите испарливи профили се во согласност со кометните норми, особено за меѓуѕвездени објекти формирани во средини со ниска металичност.
Експерти ги оспоруваат толкувањата на Лоеб, тврдејќи дека оптички тенката прашина сè уште може да доминира во рефлексијата и дека сјајот кон сонцето може да биде резултат на анизотропно губење на маса, а не на вештачки процеси.
Повеќето астрономи тврдат дека 3I/ATLAS е природна меѓуѕвездена комета – укажувајќи на нејзината кометна опашка (ако е слаба), забележаните испарливи материи и типичното орбитално однесување. Тие предупредуваат дека идеите на Лоеб остануваат шпекулативни и сè уште не се рецензирани од колеги од браншата.
(Фото: Fox News)
