Аналитика
Конфликтот меѓу Израел и Хамас ризикува да ги зафати другите земји од Блискиот Исток и има потенцијал да поттикне силни инфлациски притисоци, па дури и да ја доведе глобалната економија во рецесија. Израелската војска е подготвена за копнен напад во Газа за да се справи со милитантната група која во ненадеен напад на 7 октомври на израелска територија брутално уби повеќе од илјада Израелци.
Хезболах се заканува дека ќе отвори нов фронт и постои загриженост дека војната може да се прошири во Либан и Сирија. Доколку Израел влезе во директен конфликт со Иран, цените на нафтата ќе се зголемат и глобалниот раст ќе се намали.
Најновата војна на Блискиот Исток е и тековна хуманитарна криза во која веќе загинаа повеќе илјади луѓе, и од израелска и од палестинска страна. Израелската влада воведе целосна опсада на Појасот Газа и повика повеќе од 1 милион цивили да ја евакуираат северната половина од територијата. Се чини дека е неизбежна копнена инвазија – во која ќе бидат вклучени многу од 360.000 израелски резервисти повикани на акција.
Кристалина Георгиева, директорка на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), во саботата за време на годишниот состанок на Групацијата Светска банка и ММФ, во Маракеш, Мароко предупреди дека тековниот конфликт меѓу Израел и палестинското исламско движење на отпорот Хамас може да биде „уште еден извор на несигурност“ за глобалната економија. Сепак, таа смета дека е „премногу рано“ да се утврди влијанието на конфликтот врз глобалната економија.
Глобалната економија стана поинтегрирана во текот на минатиот век. Меѓународните синџири на снабдување пораснаа и технологијата експоненцијално напредуваше, поттикнувајќи го слободниот проток на трговија, капитал и информации на глобално ниво. Таа меѓусебна поврзаност е позната како глобализација. Таа се зголеми во втората половина на 20 век по повторното обединување на Германија по Втората светска војна и се зголеми уште повеќе бидејќи Кина стана меѓународен трговски југернаут.
Сепак, од глобалната финансиска криза во 2008 година, многумина велат дека тие врски почнале да слабеат. Во обид да ги стабилизираат своите економии, многу нации почнаа да воспоставуваат протекционистички политики кои се обидуваат да ги заштитат нивните домашни индустрии од странска конкуренција, според неодамнешната анализа на Велс Фарго.
Раскинувањето на тие економски врски се нарекува деглобализација.
Претседателот на Светска банка Ајај Банга во неделата призна дека конфликтот меѓу Израел и Газа, заедно со војната во Украина и борбите во Африка, „фрлаат долги сенки“ врз достигнувањата на состанокот и ги зголемуваат економските предизвици. „Без мир, тешко им е на луѓето да добијат стабилност, раст, да се грижат за своите деца, да најдат работа“, рече тој.
Управното тело на Светска банка излезе со изјава за визија „да се создаде свет без сиромаштија на планета погодна за живеење“ за да ја вклучи својата нова мисија за борба против климатските промени, пандемиите и кревките држави, заедно со новите чекори за проширување на кредитирањето.
Управувачкиот комитет на ММФ се согласи да го зајакне финансирањето со квоти до крајот на годината, оставајќи ја вратата отворена за тоа без да ја прилагоди својата акционерска структура за да ѝ даде на Кина повеќе гласови, додека целта за собирање средства од 3 милијарди долари за нејзиниот доверлив фонд во сиромашните земји беше исполнета.
Но, конфликтите остануваат најголемиот предизвик за глобалната економија, рече Џош Липски, поранешен функционер на ММФ кој го води Геоекономскиот центар на Атлантскиот совет. „Доколку овие институции ќе бидат легитимни и погодни за целта во наредната деценија, тие ќе треба да одговорат на геополитичките кризи во блиску до реално време“, изјави тој за Ројтерс. „Геополитичките шокови се економски шокови сега, а економските шокови се геополитички шокови – и тие се обидуваат да ги оттргнат двете.
Економистите од Велс Фарго сметаат дека ерата на глобализација е завршена. Покрај порастот на „штетните“ трговски ограничувања, тие укажуваат на остар пад на протокот на странски директни инвестиции низ целиот свет. Тие велат дека израелската објава на војна против Хамас може да биде уште еден катализатор за деглобализација, иако обемот на тоа сè уште не е познат.
Војната меѓу Израел и Хамас и зголемените геополитички ризици се осетија и на финансиските пазари, бидејќи инвеститорите чекаат да видат дали конфликтот ќе се прошири со потенцијал дополнително да се зголемат цените на нафтата и да и нанесат нов удар на светската економија.
Фјучерсите на S&P 500 E-Mini пораснаа откако беа отворени во неделата, траат со раст од 0,2%, додека цените на нафтата беа практично непроменети.
Тргувањето беше непречено во последната недела бидејќи Вол Стрит се загрижени дали ќе се вклучат и други земји како Иран, но инвеститорите најголем дел од своето внимание го насочуваа кон каматните стапки и прашањата поврзани со американската економија. „Сè додека војната останува релативно локализирана, американските инвеститори внимаваат на Блискиот Исток, но се фокусирани на Федералните резерви и сезоната на заработка“, рече Пол Нолте, пазарен стратег за Марфи и Силвест во Елмхерст, Илиноис.
Реакцијата на пазарот во изминатата недела беше релативно пригушена, иако израелската валута шекел претрпе големи загуби. Аналитичарите се во исчекување на знаци дали овој најнов блискоисточен конфликт ќе остане локализиран или дали ќе ескалира во поширока регионална војна.
S&P 500 (.SPX) падна за 0,5% во петокот. Сигурните средства забележаа купувањето со злато за повеќе од 3% во петокот, а американскиот долар достигна највисоко ниво за една недела.
Проширениот конфликт, исто така, веројатно ќе предизвика инфлација и, како нуспроизвод, дополнително забрзување на каматните стапки ширум светот, рече Бернард Баумол, главен глобален економист во The Economic Outlook Group во Принстон, Њу Џерси.
Сепак, додека инфлацијата и стапките во другите земји најверојатно ќе се зголемат во ова најлошо сценарио, САД би можеле да бидат исклучок бидејќи странските инвеститори го фрлаат капиталот во она што тие го сметаат за безбедно засолниште за време на глобалниот конфликт, истакна Баумол.
„Каматните стапки би можеле да се намалат“, рече тој. „Очекувајте зајакнување на доларот.
Во Европа, економистите рекоа дека границата за уште едно зголемување на стапката од Европската централна банка е висока.
Војната меѓу исламистичката група Хамас и Израел претставува еден од најзначајните геополитички ризици за нафтените пазари од руската инвазија на Украина минатата година.
„Ако војната во Украина нè научи нешто, тоа не треба да го потцениме ефектот на геополитиката“, рече европскиот економист на Номура, Џорџ Моран, во подкастот на банката за следната недела.
Други енергетски пазари би можеле да бидат погодени, како што се гледа во неодамнешните случувања, како што е Chevron (CVX.N) кој го стопира извозот на природен гас преку главниот подморски гасовод меѓу Израел и Египет.
Зголемените цени на нафтата веројатно нема да имаат значително влијание врз цените на бензинот во САД или трошењето на потрошувачите, забележуваат аналитичарите.
Ситуацијата, сепак, мора да се следи, рече Џек Аблин, главен инвестициски директор во Cresset Capital. „Ако одеднаш или се намали производството на нафта или се наруши транспортот на нафта, тогаш тоа секако создава проблеми не само за економиите, туку и за пазарите“, рече тој. Нафтата, акциите на нафтените компании и стоките воопшто и златото особено би можеле да послужат како ефективен хеџ за инвеститорите, додаде Аблин.
