Аналитика
Турската лира се лизна на ново рекордно ниско ниво над 29,7 во однос на доларот во вторникот, продолжувајќи ја низата загуби кои засилија доцна во 2023 година, за да ја заврши годината речиси 37% послаба.
Валутата TRYTOM=D3 беше за 0,6% послаба на историски најниско ниво од 29,7060 во 0754 GMT.
Откако претседателот Тајип Ердоган победи на реизборот во мај, владата спроведе пресврт на политиката и ја напушти неортодоксната политика на ниски каматни стапки во корист на заострување.
Минатото лето, лирата нагло ослабна бидејќи властите ја олабавија контролата врз валутата, пред падот да забави наесен.
Турција планира да ја прекине својата програма за депозити заштитени со девизни средства во новата година, рече министерот за финансии и финансии Мехмет Шимшек.
„2024 година ќе биде година кога годишната инфлација почнува да опаѓа, адекватноста на резервите дополнително се зголемува, девизниот заштитен систем завршува, почнува трајно подобрување на тековната сметка и воспоставена фискална дисциплина“, рече Шимшек во објавата на социјалната медиумска платформа Х, порано Твитер. „Тоа ќе биде година кога ќе се зајакне основата на одржлив висок раст“, додаде тој.
Масивната програма, позната и како ККМ, беше воведена во декември 2021 година со цел да се смени доларизацијата на депозитите и да се зајакне турската валута.
Таа беше дизајнирана да поттикне повеќе заштеди во турски лири наместо во странски валути, со тоа што ќе гарантира поврат на депозитите во лири што ги компензира сите загуби по девизниот курс.
ККМ беше една од алатките што се користеа за да се обидат да ја поддржат турската лира кога таа се најде под притисок од намалувањата на каматните стапки во услови на висока инфлација, ултра лабава монетарна политика која беше меѓу неортодоксните економски идеи што ги спроведуваше претседателот Реџеп Таип Ердоган.
По неговиот реизбор во мај, Ердоган го промени својот економски тим, доведувајќи ги поранешните банкари од Волстрит – Шимшек за министер за финансии и Хафизе Гаје Еркан за гувернер на централната банка, во обид да ги привлече странските инвеститори назад во Турција.
Официјалните лица го започнаа процесот на нормализација на политиката со промена на одредени стари регулативи и зголемување на основната каматна стапка на Турција за вкупно 3.400 базични поени на 42,5 отсто.
Постепено намалување на сметките заштитени со FX беше една од целите на новиот тим. Bloomberg News во јули објави дека Турција ќе бара да ја прекине програмата бидејќи тоа ќе создаде притисок врз лирата – и резервите на централната банка – доколку голем број штедачи изберат да се откажат и да ги претворат назад во долари.
Во ноември, Шимшек изјави за Блумберг дека излегувањето од ККМ може да се постигне без потреба од некакви стимулации, со оглед на нормализацијата на монетарната политика. „Најголемиот поттик за овие сметки е даночното ослободување. Ќе направиме проценка за тоа следната година“, рече тогаш тој. „Затоа, процесот на излегување од ККМ продолжува успешно“.
Турските банки од 1 јануари нема да нудат депозитни сметки во лири заштитени со девизни заштеди за штедење на редовните сметки во лири, објави во петокот државната агенција Anadolu. Банките ќе продолжат да нудат сметки заштитени со девизен курс за девизни депозити.
Вкупните депозити на депозитните сметки на Турција заштитени со девизен курс паднаа за 30,4 милијарди лири (1,03 милијарди долари) на 2,65 трилиони лири во неделата што заврши на 22 декември, според податоците на банкарскиот регулатор.
