Аналитика
Оваа недела, Белата куќа го именуваше нелегалниот фентанил и неговите „основни прекурсори“ – оружје за масовно уништување, по тврдењето на претседателот Доналд Трамп, кој зборуваше за Венецуела, дека „илјадници луѓе умираат поради тие бродови полни со дрога, фентанил и многу други дроги“. Еден ден подоцна, Трамп објави „целосна и целосна блокада“ на сите санкционирани танкери за нафта што влегуваат или излегуваат од Венецуела, поради операциите против „наркотероризмот“. Во меѓународното право, блокадата не се смета за санкции – таа обично се третира како чин на војна. Споредбата предизвика непосредна историска споредба, и тоа особено незгодна за Трамп, пишува во најновото издание магазинот Њузвик.
Трамп со години тврдеше дека администрацијата на Буш лажела за врските со оружје за масовно уништување и тероризмот за да ја продаде инвазијата на Ирак во 2003 година – тврдења што ги повтори како кандидат во 2016 година. Сепак, новата наредба за фентанил како оружје за масовно уништување, поврзана со потег што меѓународното право го признава како употреба на сила на море без меѓународно одобрение, изгледа како препакување на истата логика: надувување на безбедносна етикета, а потоа поврзување со вооружена воена акција во странство.
Поддржувачите на претседателот, кои се воинствени, велат дека фентанилот сега убива Американци и дека режимите финансирани од нафта треба да очекуваат последици. Но, доказите не изгледаат сосема убедливи.
Од десницата, поддржувачите тврдат дека администрацијата конечно ја поврзува реториката со последиците. Уредничкиот одбор на Волстрит џурнал го поздрави притисокот врз нафтата – прво преку запленување на танкер со висок профил – како задоцнет притисок за „истиснување на Николас Мадуро од Венецуела од власт“.
За деесницата потезите се морален одговор на „наркотероризмот“, при што ознаката за фентанил за оружје за масовно уништување отвора пошироки овластувања за Пентагон и Министерството за правда. Белата куќа го смета фентанилот за споредлив со хемиски агенс со оглед на неговата смртоносна моќ и рече дека воените ресурси би можеле полесно да се користат против мрежите за трговија со луѓе. Ако нафтата ги поддржува тие мрежи, се вели во аргументот, тогаш блокадата на санкционираните танкери е пропорционален, фокусиран одговор.
Критичарите – левицата, центарот и не малата либертаријанска десница – се вознемирени. „Вашингтон пост“ ја нарече наредбата за оружје за масовно уништување „театрализам на политиката за дрога“, предупредувајќи дека „принудува продажба или транспорт на дрога во воена рамка“. Други истакнаа дека според обичајното право, блокадата е чин на војна, а тврдењето на Трамп за „најголемата армада во историјата на Јужна Америка“ звучи помалку како спроведување на санкции отколку како воинственост.
Републиканскиот сенатор Ранд Пол рече дека „разнесувањето бродови нема да ја спречи дрогата – но може да го потопи Трамп“. Порано овој месец, сенаторите Тим Кејн, Ранд Пол, Чак Шумер, Адам Шиф и Пол објавија планови за активирање на одредби од закон дизајниран да ја ограничи можноста на претседателот да ги ангажира американските сили во вооружен конфликт без одобрение од Конгресот, со цел да се спречи војна со Венецуела.
Блокадата е метод на поморско војување. Прирачникот од Сан Ремо од 1994 година – авторитативно преформулирање на законот за вооружен конфликт на море – ја третира блокадата како воинствена операција што мора да биде објавена, известена и ефикасна. Таа активира мрежа од должности кон неутралните страни и заштита за хуманитарна помош. Поранешните документи, од Париската декларација од 1856 година до Лондонската декларација од 1909 година, велат речиси истото. Ако Соединетите Американски Држави спроведуваат блокада, тие се движат во правниот простор на војната, но без овластување од ОН или признат вооружен конфликт.
Денот пред објавувањето на блокадата, Трамп ја потпиша извршната наредба со која нелегалниот фентанил се прогласува за оружје за масовно уништување. Наредбата го префрла фентанилот во рамка за национална безбедност, потенцијално вклучувајќи го Министерството за одбрана во забрана, дури и кога експертите за јавно здравје предупредија дека етикетата погрешно ги опишува легитимните медицински употреби на лекот. Наредбата ја користи етикетата за оружје за масовно уништување за да го поврзе фентанилот со геополитиката – Кина за прекурсори, Мексико за синтеза – и да оправда поагресивен став на Карибите.
Но, фактите го комплицираат, барем, случајот за итност.
Американскиот Центар за контрола и превенција на болести објави дека смртните случаи од предозирање во САД се намалиле за 26,9 проценти во 2024 година, на 80.391, што е најостриот пад досега и најнискиот вкупен број од 2019 година, во услови на проширен пристап до налоксон, тест ленти и примена на третман. Ако најефикасните алатки се оние на јавното здравство, прекласифицирањето на фентанилот како оружје за масовно уништување и пловењето армада кон Јужна Америка изгледа, барем, тангенцијално во однос на она што треба да се поправи.
Второ, синџирот на снабдување поминува претежно низ Мексико, при што прекурсорските хемикалии главно потекнуваат од Кина – а не преку Венецуела. Националната проценка на заканата од дрога на ДЕА за 2024 година ги наведува картелите „Нова генерација“ од Синалоа и Халиско како доминантни производители на нелегален фентанил консумиран во САД, по префрлањето од директна пошта од Кина кон САД во претходните години. Извештајот на Стејт департментот за меѓународната стратегија за контрола на наркотици за 2025 година не ја идентификува Венецуела како значаен извор или транзитен центар за фентанил во САД.
Сепак, голем дел од „флотата во сенка“ што транспортира венецуелска сурова нафта во Кина е изложена на забрана. Тоа е лостот што може да го собори Мадуро без да ги потресе глобалните пазари, сè додека остане тесен и краток.
Ова нè враќа во Ирак. Во досието на Трамп во периодот 2002-2003 година стои дека тој изјавил дека „Буш лажел“ за оружјето за масовно уништување. Американската Влада вели дека фентанилот е веќе одговорен за масовни смртни случаи. Проблемот е што тој не е агент на бојното поле во американскиот закон или пракса, а Венецуела не е центар на пазарот на фентанил што ги убива Американците. И ако спроведувањето е доволно сериозно за да се смета за блокада, САД не само што „воведуваат построги санкции“, туку ја тестираат границата помеѓу економската државна уметност и војната, пишува Њузвик.
(Фото: Мадуро на предизборен митинг, Joka Madruga, Flickr)
