Аналитика
Гренланд не ја покани американска делегација да дојде во посета оваа недела, соопшти во понеделникот владата на островот, категорично негирајќи го тврдењето на претседателот Доналд Трамп.
Уша Венс, сопругата на потпретседателот Џеј Ди Венс, ќе слета на данска територија во четврток, заедно со советникот за национална безбедност Мајк Волц и секретарот за енергија Крис Рајт.
Планираната посета беше дочекана со гнев во Гренланд, при што премиерот во заминување Муте Б. Егеде ја нарече дел од „многу агресивен“ обид на САД за заземање на арктичкиот остров. „Сега сме на ниво каде што ова на кој било начин не може да се окарактеризира како безопасна посета од сопругата на политичар… Единствената цел е да се покаже моќ над нас“, рече тој.
Трамп во понеделникот им рече на новинарите дека гренландските „функционери“ побарале од Вашингтон да испрати тим на островот. „Луѓето од Гренланд бараат да одиме таму“, рече тој.
Но, владата на Гренланд рече дека тоа е лага.
„Треба да се знае дека Naalakkersuisut, владата на Гренланд, не упатила никакви покани за никакви посети, ниту приватни ниту официјални“, се вели во објавата на владата на Фејсбук.
Пипалук Линге, пратеничка во парламентот од Гренланд, која претседава со комитетот за надворешна и безбедносна политика на островот, изјави за ПОЛИТИКО дека тврдењата на Трамп дека Гренланд ја поканил делегацијата „не се точни“.
Таа додаде дека е планиран протест за пристигнувањето на Венс во градот Сисимиут, по два други демонстрации во последните недели против наведената желба на Трамп да ја преземе контролата врз Гренланд.
„Протестираме политички [како] народот на Гренланд“, рече таа.
Трамп ја покрена можноста САД да го купат Гренланд во неговиот прв мандат, но ги зголеми влоговите откако повторно влезе во Белата куќа, нарекувајќи го тоа „апсолутна неопходност“ и одбивајќи да ја исклучи можноста за преземање на најголемиот остров во светот со воена сила или економска принуда.
Во јануари, тогашниот новоизбран претседател го испрати својот најстар син, Доналд Трамп Џуниор, да го посети островот за да изгради поддршка за преземање на власта од страна на САД во патувањето што локалните пратеници го оквалификуваа како „инсценирана“ политичка трик.
Предлозите на Трамп наидоа на жесток отпор и во Гренланд – каде што сите избрани партии ги отфрлија неговите закани за анексија, а анкетите покажуваат дека огромното мнозинство луѓе се противат на приклучувањето кон САД, и наместо тоа се залагаат за независност – како и во Данска, која задржува одредена власт над работите на островот.
Парламентарните избори на Гренланд се одржаа на 11 март во позадина на постојаните повици од администрацијата на Трамп за Америка да го анектира островот. Гласањето донесе значајна промена во политичкиот пејзаж на Гренланд бидејќи про-бизнис Демократите се појавија како најголеми победници кои ги соборија двете левичарски партии кои ја формираа претходната влада.
Иако двете партии се истомисленици во нивното отфрлање на амбициите на Трамп и споделуваат визија за независност на Гренланд, нивните пристапи не би можеле да бидат поразлични. Демократит се залага за постепен, одмерен процес, со приоритет на економскиот развој. Партијата смета дека економската самодоволност и зајакнувањето на домашната инфраструктура се клучни предуслови за постигнување независност. Налерак, од друга страна, се залага за брз одмор од Данска. Нејзината линија е дека Гренланд ќе може да го ослободи својот потенцијал, економски и на друг начин, само штом ќе биде независен.
Со своето стратешко место на Арктикот и огромните, главно неискористени складишта на минерални ресурси, вклучително и ретки земји, Гренланд зазема сè поважна позиција во глобалната политика.
Американскиот интерес за Гренланд не е нов. Островот е дом на Вселенската база Питуфик, поранешна воздушна база Тул, од 1950-тите критичен дел од северноамериканската ракетна одбрана и чија позиција на Арктикот го прави клучен играч и во американската територијална одбрана и во безбедносната архитектура на НАТО. Питуфик е единственото неданско воено присуство на територијата и е најсеверната американска воена база.
Но, реториката на Белата куќа по инаугурацијата на Трамп во јануари завзеде многу поинаков тон, па актуелни станаа прашањата дали САД би можеле да се обидат да извршат поголемо влијание врз економската и политичката иднина на Гренланд. Се чини дека интересот на Трамп за Гренланд се раководи од најмалку два фактори: неговата стратешка позиција во центарот на северноатлантскиот безбедносен комплекс и нејзиниот економски потенцијал со тешко достапни, но изобилни ресурси.
Во двата случаи, растечкото вклучување и на Русија и на Кина на Арктикот се чини дека ги прави САД претпазливи за потенцијално независен Гренланд да се приближи до непријателските големи сили.
(Фото: Британика)
