Аналитика
Епидемијата на африканска свинска чума ја зафати Хрватска со толку голема сила што земјата се соочува со најтешкиот удар врз домашното свињарство досега. Во источниот дел од земјата, каде што се произведува речиси 40 проценти од целото свинско месо, првпат беше потврдено ширење на инфекцијата во големи објекти со илјадници свињи. Ситуацијата кулминираше откако болеста беше откриена на фармата „Беља“ во Соколовац, со околу 10.000 свињи, како и во објектите во Неметин. Сите тие животни ќе бидат еутаназирани, а само оваа мерка ќе значи загуба од повеќе од 50.000 свињи, што е над пет проценти од националното производство.
Вицепремиерот и министер за земјоделство Давид Влајчиќ, кој лично ја презеде контролата врз Националниот кризен штаб за контрола и сузбивање на болеста, ја опиша оваа етапа како пресвртница. „Досега изгубивме 41.000 свињи, а сега бројката расте уште повеќе. Се соочуваме со најголемата епидемија на оваа болест во Хрватска досега“, изјави тој. Влајчиќ предупреди дека проблемот ќе продолжи да се шири доколку одделни поединци и понатаму се однесуваат неодговорно, притоа посочувајќи на нелегалната трговија, непочитувањето на биосигурносните мерки и прикривањето на животни како главни извори на заразата.
Ситуацијата ги мобилизираше сите надлежни институции. Министерството за одбрана најави вклучување во справувањето со кризата, а полицијата веќе воспостави засилени контроли во источниот дел на земјата, со проверка и претрес на возила и воспоставување контролни пунктови. Забрането е движењето околу заразените фарми, а сите одгледувачи ќе бидат ревидирани. „Секоја нерегуларност ќе биде решително санкционирана. Секое намерно ширење на болеста е казниво“, нагласи Влајчиќ.
Експертите предупредуваат дека епидемијата сериозно ја загрозува самоодржливоста на земјата. „Ситуацијата со африканската свинска треска во големите системи го става во опасност целото производство. Овојпат немаше доволно внимание, беше дозволено неконтролирано ширење“, оцени консултантот за прехранбена индустрија Звјездана Блажиќ. Според неа, клучно е конечно да се спроведат построги мерки за биосигурност, да се зајакне контролата врз дивите свињи и да се искорени сивиот пазар.
Последиците веќе се чувствуваат и на пазарот. Во претходните години цената на килограм свински труп скокна од 2,5 евра во 2022 година на дури 5,5 евра во 2024 година, а сегашните трендови повторно се под притисок. Дел од класите бележат пад, но една од нив дури скокна за над 12 проценти. Производителите на сувомеснати производи велат дека дополнително ја засилуваат хигиената и внимателноста, додека потрошувачите во продавниците се соочуваат со прашањето дали ќе можат да ги задоволат своите навики. „Секогаш ќе му дадам предност на квалитетот, дури и ако е поскапо“, вели Мирјана од Загреб, додека другите предупредуваат дека пензиите не дозволуваат премногу простор за компромис.
Претседателот на Хрватската земјоделска комора, Младен Јакоповиќ, укажува дека најголемиот страв е ширење на заразата во околните системи. „Секој голем објект значи неколку проценти помалку самоодржливост. Очигледно е дека ќе бидеме повеќе зависни од увозот, а цените тешко дека ќе паднат“, рече тој.
Иако властите уверуваат дека свинско месо нема да снема, стравот е дека домашното ќе стане дефицитарно, а цените ќе продолжат да растат. Со најмасовната еутаназија досега и со непредвидлив тек на епидемијата, Хрватска се наоѓа пред тежок тест – како да го заштити сопственото свињарство и да ја зачува стабилноста на пазарот во услови на криза без преседан.
