Аналитика
Лидерите на растечката група на земји во развој БРИКС се состанаа во неделата во Рио де Жанеиро, на редовниот годишен самит на блокот, потврдувајќи ја посветеноста на државите членки кон мултилатералната дипломатија.
Земјите на БРИКС блокот, кои претставуваат околу половина од светската популација и 40 проценти од глобалното економско производство, се подготвени да се обединат околу „сериозните загрижености“ за американските увозни царини, според нацрт-соопштението од самитот до кое дојде АФП.
Откако дојде на функцијата во јануари, Трамп им се закани на сојузниците и на ривалите со низа казнени давачки. Неговиот последен удар доаѓа во форма на писма со кои ги информира трговските партнери за новите царински стапки што наскоро ќе стапат во сила.
Нацрт-декларацијата од самитот не ги споменува САД или нивниот претседател по име. Но, сепак, тие упатија јасна политичка порака насочена кон Вашингтон од 11 земји во развој, вклучувајќи ги Бразил, Русија, Индија, Кина и Јужна Африка.
„Изразуваме сериозна загриженост за порастот на едностраните царински и нетарифни мерки што ја нарушуваат трговијата и се неконзистентни со правилата на СТО (Светската трговска организација)“, се вели во нацрт-текстот.
Предупредува дека ваквите мерки „се закануваат дополнително да ја намалат глобалната трговија“ и „влијаат на перспективите за глобален економски развој“.
СИ НЕ СЕ ПОЈАВИ
Замислен пред две децении како форум за брзорастечки економии, БРИКС почна да се смета за кинеска противтежа на западната моќ.
За прв пат откако стана лидер на Кина во 2012 година, претседателот Си Џинпинг се откажа од учество на самитот на БРИКС.
Си одлучи да го испрати својот премиер Ли Ќијанг да го претставува Пекинг. Министерството за надворешни работи на Кина не соопшти зошто Си го прескокнува состанокот во Рио де Жанеиро.
Рускиот претседател Владимир Путин исто така нема да присуствува, но се појави преку видеоконференциска врска.
Путин е баран од Меѓународниот кривичен суд за неговата улога во целосната инвазија на Украина.
Бразил, како член на судот, би бил должен да го уапси Путин ако влезе во земјата.
„Очекувам дека ќе има шпекулации за причините за отсуството на Си“, рече Рајан Хас, поранешен директор за Кина во Советот за национална безбедност на САД, кој сега работи во тинк-тенкот на институтот Брукингс. „Наједноставното објаснување можеби има најголема објаснувачка моќ. Си неодамна го угости Лула во Пекинг“, рече Хас.
Отсуството на Си од дводневниот самит во Рио де Жанеиро доаѓа во критичен момент за БРИКС, кој го должи својот акроним на првите членки Бразил, Русија, Индија, Кина и Јужна Африка, а од 2024 година се прошири и ги вклучи Египет, Обединетите Арапски Емирати, Етиопија, Индонезија и Иран.
Сепак, отсуството на Си е удар за домаќинот, претседателот Луиз Инасио Лула да Силва, кој сака Бразил да игра поголема улога на светската сцена.
Острата последица од отсуството на Си за бразилскиот претседател можеби е ублажена од фактот дека кинескиот лидер го посети Бразил во ноември за самитот на Г20 и државната посета, кога тој и Лула потпишаа низа договори за соработка. Бразилскиот лидер ја посети и Кина во мај, откако присуствуваше на воена парада во Москва заедно со Си.
Тоа што неодамнешната дипломатија, ниските очекувања за големи пробиви на овогодинешниот самит и зголемениот фокус на домашните прашања веројатно влијаеле врз одлуката на Си да го испрати Ли, доверлив заменик-командант, велат набљудувачите.
Иранскиот претседател Масуд Пезешкијан, чија нација сè уште се мачи од 12-дневниот конфликт со Израел, исто така го прескокнува состанокот.
Извор запознаен со преговорите изјави дека земјите од БРИКС се поделени околу тоа како да одговорат на војните во Газа и меѓу Иран и Израел.
Иранските преговарачи инсистираат на построг колективен став што оди подалеку од повикувањето на потребата за создавање палестинска држава и мирно решавање на споровите. Но, еден дипломатски извор изјави дека текстот ќе ја даде „истата порака“ што БРИКС ја испрати во јуни кога Иран беше бомбардиран од Израел и САД, изразувајќи „загриженост“.
Конечно, претседателот на Бразил инсистираше дека светот мора да дејствува за да го спречи она што го опиша како израелски „геноцид“ во Газа. „Не можеме да останеме рамнодушни кон геноцидот што го изврши Израел во Газа, неселективното убивање на невини цивили и употребата на глад како оружје во војната“, им рече тој на лидерите од Кина, Индија и други земји.
Неговите коментари дојдоа откако разговорите за примирје во Газа меѓу Израел и Хамас продолжија во Доха и додека се зголемуваше притисокот за прекин на 22-месечната војна, која започна со нападите на Хамас на 7 октомври 2023 година.
(Фото: Reuters)
