САД И КИНА СЕ ПРЕПУКУВААТ КОЈ ФРЛИЛ ВО ДОЛГОВИ ПОВЕЌЕ ДРЖАВИ, Пекинг ги нарече обвинувањата на Јелен – „неодговорни“

Кина со силни критики на забелешките на американската министерка за финансии Џенет Јелен за кредитните активности на Пекинг кои, според Јелен, ги оставаат земјите во развој „заробени во долгови“. Јелен во средата рече дека е загрижена од некои од активностите на Кина на глобално ниво, особено нејзиното кредитирање на земјите во развој. Таа додаде и дека Вашингтон работи напорно за да се спротивстави на влијанието на Кина во меѓународните институции и во кредитирањето на земјите во развој.

Како одговор на обвинувањата на Јелен, кинеската влада излезе со одговор дека должничките проблеми во светот се влошени од страна на Соединетите Држави поради, како што Пекинг го нарече „потег без преседан“ на зголемување на каматните стапки од страна на Федералните резерви на САД. „Не прифаќаме неразумни обвинувања од Соединетите Американски Држави“, рече портпаролот на кинеското Министерство за надворешни работи, Мао Нинг, на брифинг со новинарите во четвртокот. „САД треба да преземат практични активности за да им помогнат на земјите во развој, наместо да покажуваат со прст во други земји и да даваат неодговорни забелешки“, додаде Мао.

Кина вели дека отсекогаш ги следела меѓународните правила и ја спроведувала инвестициската и финансиската соработка со земјите во развој со отвореност и транспарентност.

„ПОЈАС И ПАТ“ НАПРАВИ Р’ШУМ ВО 22 ДРЖАВИ

Кина потрошила 240 милијарди долари за спасување на 22 земји во развој меѓу 2008 и 2021 година, а износот се зголеми во последниве години бидејќи повеќе се мачеа да ги отплатат заемите потрошени за изградба на инфраструктурата „Појас и пат“, покажа неодамна објавената студија. Во изминатата деценија, Кина им позајми огромни суми на владите низ Азија, Африка и Европа, зголемувајќи го своето глобално влијание преку инфраструктурни мегапроекти и стана еден од најголемите светски кредитори.

Според студијата Пекинг подоцна, исто така, станал главен заемодавач за итни спасувања на истите тие земји, од кои многумина се борат да ги вратат своите долгови. Помеѓу 2008 и 2021 година, Кина потрошила 240 милијарди долари за спасување на 22 земји кои се „речиси исклучиво“ должници во потписниот инфраструктурен проект „Појас и пат“ на Кси Џинпинг, вклучително и Аргентина, Пакистан, Кенија и Турција, според студијата објавена во вторник од истражувачи од светот. Банката, училиштето Харвард Кенеди, Килскиот институт за светска економија и истражувачката лабораторија AidData со седиште во САД.

Иако спасувачките пакети на Кина се сè уште помали од оние што ги обезбедуваат Соединетите Држави или Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), кој редовно дава итни заеми на земјите во криза, таа стана клучен играч за многу земји во развој.

Извештајот потсетува дека улогата која Пекинг сега ја игра силно потсетува на она што САД го правеа пред речиси еден век, нудејќи спасувачки пакети за земјите со високи долгови како оние во Латинска Америка за време на должничката криза во 1980-тите, се вели во извештајот. „Гледаме историски паралели со ерата кога САД го започнаа својот подем како глобална финансиска сила, особено во 1930-тите и по Втората светска војна“, се вели во извештајот.

Но, постојат и разлики. Како прво, заемите на Кина се многу потајни, при што повеќето нејзини операции и трансакции се скриени од очите на јавноста. Тоа одразува дека светскиот финансиски систем станува „помалку институционализиран, помалку транспарентен и повеќе делумен“, се вели во студијата. Кинеската централна банка, исто така, не открива податоци за заеми или договори за размена на валути со други странски централни банки; Кинеските државни банки и претпријатија не објавуваат детални информации за нивните заеми на други земји.

Истражувачкиот тим се потпираше на годишните извештаи и финансиските извештаи на други земји кои имаат договори со кинески банки, новински извештаи, соопштенија за печатот и други документи за да ги состави нивните податоци.

КОЛКУ ПАРИ ПОЗАЈМУВА КИНА?

Според извештајот, во 2010 година, помалку од 5% од кинеското портфолио за заеми во странство ги поддржувало земјите во неволја за долгови. До 2022 година, таа бројка се искачи на 60 отсто – како одраз на засилувањето на спасувачките операции на Пекинг и отстапувањето од инфраструктурните инвестиции што ја карактеризираа неговата кампања „Појас и пат“ во раните 2010-ти, се вели во извештајот.

Од 240 милијарди долари вкупни спасувачки заеми, 170 милијарди долари дојдоа од мрежата за размена на линијата на PBOC – што значи договори меѓу централните банки за размена на валути. Останатите 70 милијарди долари ги позајмија кинеските државни банки и претпријатија, вклучително и компании за нафта и гас.

Повеќето од земјите што потекнуваат од линиите на размена на Кина беа длабоко во финансиска криза, со проблеми влошени од пандемијата Ковид-19, се вели во извештајот. На пример, Аргентина неплаќаше во 2014 и 2020 година откако со децении се бореше со својот национален долг. Во меѓувреме, Пакистан забележа пад на својата валута бидејќи девизните резерви се намалија.

Шри Ланка, исто така, позајми пари од Кина во 2021 година – пред нејзината економска и политичка криза да зовре следната година, при што основните производи како гориво и лекови беа рационализирани, а толпата излезе на улиците во насилни протести.

Но, спасувачките програми на Кина не се евтини. PBOC бара каматна стапка од 5%, во споредба со 2% за спасувачките заеми од ММФ, се вели во студијата. И повеќето од заемите се доделени на земјите со среден приход кои се сметаат за поважни за банкарскиот сектор на Кина, додека земјите со ниски приходи добиваат малку или немаат нови пари и наместо тоа им се нуди реструктуирање на долгот.

„Пекинг на крајот се обидува да ги спаси сопствените банки. Затоа се навлезе во ризичниот бизнис со меѓународно спасувачки заеми“, рече коавторот на студијата Кармен Рајнхарт во постот на AidData.

ИНФРАСТРУКТУРНИ ПРОЕКТИ ЗА ГЕОСТРАТЕШКО ВЛИЈАНИЕ

Веќе една деценија, Пекингската иницијатива „Појас и пат“ фрла милијарди долари во инфраструктурни проекти секоја година: асфалтирање автопати од Папуа Нова Гвинеја до Кенија, изградба на пристаништа од Шри Ланка до Западна Африка и обезбедување електрична енергија и телекомуникациска инфраструктура за луѓето од Латинска Америка до Југоисточна Азија.

Првпат објавена во 2013 година под кинескиот лидер Кси Џинпинг, иницијативата се сметаше за продолжување на наглото искачување на земјата кон глобалната моќ.

Од март 2021 година, 139 земји се потпишаа на иницијативата, што претставува 40% од глобалниот БДП, според Советот за надворешни односи, американски тинк-тенк. Според кинеското Министерство за надворешни работи, БРИ достигна речиси 1 трилион американски долари кинески инвестиции. Но, недостигот од финансирање и политичките отфрлања закочија одредени проекти, додека други беа нарушени со еколошки инциденти, корупциски скандали и прекршувања на работните места.

Исто така, постои јавна загриженост во некои земји за прашања како вишокот долг и влијанието на Кина. Обвинувањата дека „Појас и пат“ е широка „замка за долг“ дизајнирана да ја преземе контролата врз локалната инфраструктура, иако во голема мера се отфрлени од економистите, ја нарушија репутацијата на иницијативата.

Кинескиот министер за надворешни работи, Чин Ганг, ги отфрли обвинувањата дека Кина создава „замка за долг“ во Африка, главен примател на инвестиции во „Појас и пат“. „Кина треба да биде последната што ќе биде обвинета за таканаречената должничка замка“, рече тој, обвинувајќи ги зголемувањата на каматите на САД за влошување на долгот во земјите во развој.