Аналитика
САД и Австралија потпишаа нов стратешки договор за зголемување на залихите на ретки земни метали и други критични минерали, со што двете земји ја зацврстуваат својата соработка во време на растечки економски и геополитички тензии со Кина. Потпишувањето се одржа во Белата куќа, каде што американскиот претседател Доналд Трамп и австралискиот премиер Ентони Албанезе се ракуваа по официјализирањето на рамковниот документ што ја означува новата фаза на економско и безбедносно партнерство меѓу сојузниците.
Според договорот, и САД и Австралија ќе инвестираат по една милијарда долари во текот на следните шест месеци во проекти за рударство и преработка што ќе бидат веднаш достапни. Средствата ќе бидат насочени кон проекти поделени во три категории: заеднички инвестиции меѓу двете земји, индивидуални проекти во Австралија и трилатерални иницијативи што ќе ги вклучуваат и Јапонија.
Австралискиот премиер Албанезе изјави дека рамката поддржува цевковод од 8,5 милијарди долари подготвени проекти кои ќе ги прошират можностите на Австралија за рударство и преработка на клучни материјали. Тој нагласи дека овој договор го издигнува партнерството со Вашингтон на „следно ниво“, истакнувајќи дека двете земји ќе соработуваат и во областа на регулативите, дозволите и ревизијата на проектите, со цел да се забрза развојот на целиот сектор.
Критичните минерали, како што се литиумот, никелот и ретките земни елементи се од суштинско значење за современата индустрија, особено во производството на батерии, електрични возила, воената опрема и полупроводниците. Во моментов, Кина контролира околу 70% од глобалното рударство и 90% од преработката на овие материјали, што ја прави доминантен играч на пазарот и клучен фактор во синџирите на снабдување.
Администрацијата на Трамп ја позиционира оваа иницијатива како клучен дел од својата стратегија „Америка на прво место“, која има за цел да го намали ослободувањето на критични суровини од кинески извори. Покрај заедничките инвестиции со Австралија, САД најавија дека ќе финансираат изградба на напредна рафинерија за галиум во Западна Австралија, со капацитет од 100 тони годишно, како и дополнителни 2,2 милијарди долари преку Банката за извоз и увоз за унапредување на проекти од стратешко значење.
Акциите на австралиските компании за рударство на ретки метали веднаш реагираа на веста. „Арафура Рер Ертс“ порасна за 7,7%, а „Илука Ресоурсис“ за повеќе од 3%. Компанијата „Линас Рер Ертс“, која веќе има договор со американското Министерство за одбрана за проект во Тексас, исто така забележа зголемен интерес од инвеститорите.
Во исто време, Трамп ја искористи средбата за да ја потврди својата поддршка за трилатералниот безбедносен договор AUKUS, што предвидува продажба на американски нуклеарни подморници на Австралија до 2032 година, по што земјата ќе започне сопствено производство заедно со Велика Британија. Тој изјави дека договорот е „напред со полна пареа“ и дека Австралија „ги добива подморниците“, ставајќи крај на шпекулациите дека проектот би можел да биде стопиран.
AUKUS е замислен како долгорочно партнерство за зајакнување на одбранбените капацитети на сојузниците во Индо-Пацифичкиот регион и како контратежа на растечкото воено влијание на Кина. Австралија планира да инвестира околу 239 милијарди долари во изградба и одржување на подморниците во следните три децении.
Иако средбата меѓу Трамп и Албанезе помина во дипломатски тон, настанот не беше без тензии. Во еден момент, Трамп остро му се обрати на Кевин Рад, амбасадорот на Австралија во САД и поранешен премиер, велејќи му дека „не му се допаѓа и веројатно никогаш нема да му се допадне“. Рад во минатото го нарече Трамп „најразрушувачкиот претседател во историјата“, а иако подоцна ги избриша тие објави, очигледно е дека тензиите меѓу нив не стивнале.
И покрај политичките контрасти, економските и безбедносните интереси на САД и Австралија никогаш не биле поусогласени. Договорот за критични минерали и потврдата за AUKUS ја потврдуваат нивната заедничка амбиција да ја зајакнат индустриската независност и безбедносната инфраструктура, додека го ограничуваат влијанието на Кина врз глобалните синџири на снабдување и одбранбената технологија.
Со овие чекори, Вашингтон и Канбера ја консолидираат својата стратешка оска, економски, енергетски и воено, испраќајќи јасна порака дека иднината на критичните ресурси и безбедноста во Индо-Пацификот ќе се обликува под нивно водство.
