КОВАЧЕВСКИ ПРИЗНА: 2022 беше најтешка во мојата професионална кариера

Ако треба да ги споредам 2022 и 2023 година би кажал дека 2022 беше веројатно најтешката во мојата 22 годишна професионална кариера. Но, кога ќе ги видам резултатите на крајот од годината, начинот на кој се справивме со енергетската и економската криза и начинот на кој воспоставивме соработка на дневна основа со Стопанската комора, можам да бидам задоволен, изјави Димитар Ковачевски, во своето обраќање до годишната конференција насловена како: „Економски предизвици во 2023 година: како да го одржиме економскиот раст и ја трансформираме економијата“ во организација на Советот за унапредување на високото образование и стратешки истражувања во рамки на Стопанската комора на Северна Македонија.

Соочени сме со голем број предизвици како економски така и политички, воената агресија врз Украина, а со тоа и раст на цените на енергијата и храната, инфлација, како и потреба од трансформација кон зелена енергија, индустрии кои не загадуваат, потсети Ковачевски и додаде: „Со самото доаѓање на оваа Влада која ја предводам, фокусот беше еден, а тоа е економијата, и справување со последиците од енергетската криза. Паралелно, креираме планови и мерки за раст на економијата на среден и долг рок“.

Премиерот повтори и овојпат дека никој нема да биде оставен сам да се справува со оваа најтешка економско-енергетска криза по Втората светска војна. „Голем број од мерките кои се реализираат се и барања на Стопанската комора на Северна Македонија, но и на другите стопански комори во државата, за што и претседателот Азески во своите излагања го потенцираше овој факт. Одговорно и навремено интервенираме со мерки за одржување на ликвидноста на компаниите. Само во 2022 година, двата пакети антикризни мерки беа во вредност од над 760 милиони евра, најголем пакет државна поддршка во регионот“.

Морам да напоменам, рече Ковачевски, дека оваа Влада крати од непродуктивните трошоци и во услови на најголемата криза редовно ги сервисира обврските кон сите граѓани, како и кон стопанството. Само во 2022 година, повратот на ДДВ кој го опфаќа – редовниот поврат на ДДВ кон стопанството и извршеното пребивање на даночни долгови со даночно побарување за ДДВ, изнесува 727,2 милиони евра, што е и највисок поврат на ДДВ кон стопанството од осамостојувањето. Веќе одамна помина времето кога повратот на ДДВ кон стопанството доцнеше, напротив Податоците за извршениот поврат на ДДВ по години покажуваат дека тој износ од година во година расте. Повратот на ДДВ кон стопанството значи поддршка на ликвидноста и конкурентноста на компаниите, а особено е значајно што се врши тековно и навреме и тоа им дава одредена сигурност на компаниите.

Ова позитивно влијае и на задржување на работните места. Ваквата динамика во процесот на поврат на ДДВ ќе продолжи и во иднина, со оглед на тоа што овој процес ќе биде целосно автоматизиран и нема да зависи од ничија волја или од нечија ефикасност и залагање.

Компаниите ги ослободуваме од плаќање ДДВ при увоз на природен гас и електрична енергија, топлинска енергија или енергија за разладување, коишто се дополнителни 26 милиони евра олеснување сé со цел да ја задржиме нивната ликвидност.

Ковачевски потсети дека Владата од април ја субвенционира пазарната цена на струјата и тоа со 80 проценти од реалната цена, а да не беше ова субвенционирање, граѓаните би плаќале пет пати поголеми сметки од тоа што плаќаат. Истото се однесува и на 72 илјади компании на регулираниот пазар кои вработуваат 98% од вработените во државата.

“Донесовме одлука за основните и средни јавни училишта, компаниите од прехранбената индустрија и јавните претпријатија од областа на водостопанството да можат да склучат договор со ЕСМ Продажба и да имаат поевтина струја. Со оваа одлука, кај некои од пекарите веќе е регистрирано намалување на цената на бел леб, исто така има намалување на цените на млекото кај одредени од млекарниците. Треба да се има предвид дека одредени маркети имаат залихи од претходно и тие се по стари цени. Во наредниот период очекуваме дека ќе има дополнително намалување на цените и кај другите производители од пекарската, од млечната и од месната индустрија, кое што намалување очекуваме да биде како што беше договорено до 10 проценти. Досега според податоците од ЕСМ Продажба, 187 компании од прехранбената индустрија имаат склучено договор за субвенционирана струја“, рече Ковачевски

Дополнително, граѓаните и стопанството можат по поволни услови и побрзо да постават фотоволтаици – до 6 киловати за домаќинство и до 40 киловати за фирмите, без административни постапки и без да се чека одобрение за градба од локалната самоуправа со оглед на тоа дека сите законски решенија и правилници се променети веќе за да се оствари ова ветување кое го дадовме пред точно 1 година.

Што се однесува до буџетската каса за следната година, таа, според премиерот, е проектирана така да може да обезбеди стабилност, сигурност и економски раст во услови на криза. Од вкупниот буџет за 2023 година за антикризни мерки се издвоени 250 милиони евра. Кризата сè уште трае, ја менува формата и динамиката, поставува нови неизвесности и предизвици, и Владата е тука да ги слушне сите предлози на деловната заедница како што ги слушаше и досега.

“За бизнис заедницата од голема важност се капиталните инвестиции за што се издвоени 800 милиони евра. 2022 година го завршивме со највисоко ниво досега на капитални инвестиции во апсолутен износ од осамостојувањето на државата со 465 милиони евра инвестиции, што секако дека има позитивно влијание врз стопанството и компаниите во државата“, рече Ковачевски.

Тој, исто така, најави и продолжување со инфраструктурните проекти кои ќе нѐ поврзат и внатре во земјата и во 2023. „Продолжуваме со изградба на Железничкиот Коридор 8, изградба на клучни автопатски делници, рехабилитација на локалните улици, продолжуваме со проектот за гасификација на државата. Комплетно е завршен гасоводот од влезот на интерконекторот од Бугарија до Битола“, а нагласи и дека ќе има и капитални инвестиции во земјоделството со кои се обезбедува зголемено домашно производство на храна, поддршка за земјоделците како и поддршка за модернизација на земјоделството.

Зборувајќи за енергетската состојба во земјата, Ковачевски потсети дека за само една година во Северна Македонија изградени се над 80 мегавати на сончеви електрани, а се очекува до крајот на 2023 во македонскиот енергетски систем да има инсталирано околу 300 мегавати од фотонапонски електрани. Обновливите извори веќе се реалност во Европа и европските земји засилено инвестираат во нив. „Владата на Република Северна Македонија, ја прифати таа реалност и ја донесе Стратегијата за развој на енергетиката до 2040, базирана на Европскиот зелен договор. Во Стратегијата предвидена е изградба над 1.500 мегавати на фотонапонски електрани, над 700 мегавати ветерни електрани и над 500 мегавати големи хидроелектрани. Сето ова значи услови за развој и на стопанството и можност нашата татковина да ја претвориме во зелен енергетски центар кој ќе ја снабдува земјата, регионот но и Европа со чиста, зелена енергија“, истакна, на крајот, Ковачевски.