Аналитика
Додека бродовите за Црното Море застанаа во водите во близина на Истанбул, цените на пченицата пораснаа од 13 отсто од понеделникот, кога Русија се повлече од договорот за време на војната, кој се сметаше за клучен за стабилизирање на глобалните цени на храната.
Раскинувањето на договорот, кој ѝ овозможи на Украина безбедно да го извезува своето жито преку Црното Море, може да има значителни долгорочни последици за резервите на жито, вели Алексис Елендер, глобален аналитичар во Кплер, компанија за аналитика на стоки. И покрај силната жетва на жито од извозниците, вклучувајќи ги Бразил и Австралија, цените би можеле да станат нестабилни.
„Со тоа што ја немаме Украина таму како снабдувач, ја зголемуваме ранливоста на глобалниот пазар на жито на овие шокови“, додава Елендер. „Краткорочно, испораките се добри, но подолгорочно, ако добиеме уште шокови во понудата, ние сме поранливи во однос на глобалниот пазар“.
Уште една суша во Бразил, како онаа во 2021 година, или нарушување на родот на јачменот и пченицата во Австралија, предизвикан од Ел Нињо, може да предизвика зголемување на цените, рече тој.
Руските закани за напад на комерцијални бродови кои се упатуваат кон украинските пристаништа го запреа сообраќајот во областа. Податоците од морски следење покажуваат дека бродовите кои биле на пат кон Црното Море седат во пристаништата во Истанбул додека чекаат да видат дали може да се постигне договор. „Тие сè уште размислуваат што ќе прават“, рече тој. Некои бродови би можеле да бараат да земат пратки со жито од други делови на Европа.
Во моментов, брзото решение изгледа неверојатно. Русија го бомбардираше пристанишниот град Одеса со проектили и беспилотни летала во вторникот и средата, по очигледниот напад на украинско беспилотно летало врз рускиот мост што го поврзува окупираниот полуостров Крим со континентална Русија.
Суспензијата на договорот меѓу Русија и Украина, исто така, има импликации за поморските осигурителни компании и сопствениците на бродови, кои повеќе нема да имаат осигурително покритие за да патуваат до украинските пристаништа, рече Џејмс Витлам, директор на производи во Concirrus, платформа за податоци и аналитика на морето. Додека договорот меѓу Русија и Украина беше на сила, бродовите можеа да обезбедат осигурување според привремен договор.
„Пазарите на осигурување сега се обидуваат да разберат каква изложеност имаат“, вели Витлам.
И покрај неодамнешните зголемувања, цените на житото сè уште се пониски отколку што беа во пресрет на руската инвазија на Украина во февруари 2022 година, делумно затоа што се очекуваше крајот на договорот. Покрај тоа, украинскиот извоз на жито неодамна беше на намалено ниво поради ограничената работна сила, со работници кои се борат во војната и ограничени резерви на гориво и изгубена територија за Русија.
Украина сè уште ќе може да извезува поголем дел од пченицата, пченката, јачменот и семките од сончоглед преку алтернативни патишта, соопшти во четвртокот Рабобанк, холандска банка. Но, ова ќе изврши дополнителен притисок врз пристаништата на реката Дунав, која тече од Шварцвалд во Германија до Црното Море, а трошоците за транспорт ќе станат поскапи, а железничката инфраструктура ќе биде изложена на поголем ризик од руски напад, се вели во белешката.
„Повисоките транспортни трошоци значи дека украинските земјоделци може, сосема веројатно, да ја намалат засадената површина во иднина“, се вели во белешката.
Зголемените цени се очекува најтешко да ги погодат најсиромашните луѓе во светот. Украина минатата година испорача повеќе од половина од житото од Светската програма за храна испратено до луѓето во Авганистан, Етиопија, Кенија, Сомалија, Судан и Јемен, според ОН.
