Аналитика
Инфлацијата, каматните стапки и царините значат дека 2025 година ќе биде интригантна година за глобалната економија. Оној во кој растот се очекува да остане на стабилни, но неограничени 3,2%, според Меѓународниот монетарен фонд.
Точно една недела пред Божиќ имаше добредојден подарок за милиони американски должници – трето намалување на каматната стапка по ред.
Сепак, берзите драстично паднаа затоа што најмоќниот светски централен банкар, претседателот на Федералните резерви на САД Џером Пауел, јасно стави до знаење дека не треба да очекуваат толку натамошни намалувања во 2025 година, колку што би можеле да се надеваат, бидејќи битката против инфлацијата продолжува.
„Оттука, тоа е нова фаза и ќе бидеме претпазливи за понатамошни намалувања“, рече тој.
Во последниве години, пандемијата на Ковид и војната во Украина доведоа до остри поскапувања ширум светот, и иако цените сè уште се зголемуваат, темпото значително забави.
И покрај тоа, во ноември инфлацијата се зголеми во САД, еврозоната и Велика Британија на 2,7%, 2,2% и 2,6%, соодветно. Пауел ги истакнува тешкотиите со кои се соочуваат многу централни банки во таканаречената „последна милја“ од нивната битка против инфлацијата. Нивната цел е 2%, а можеби е полесно да се постигне ако економиите растат.
Сепак, најголемата тешкотија за глобалниот раст „е неизвесноста, а неизвесноста доаѓа од она што може да излезе од САД под Трамп 2.0“, вели Луис Оганес, кој е шеф на глобалното макро истражување во инвестициската банка JP Morgan.
Откако Доналд Трамп победи на изборите во ноември, тој продолжи да се заканува со нови царини против клучните американски трговски партнери, Кина, Канада и Мексико.
„САД влегуваат во поизолационистичка политика, зголемувајќи ги тарифите, обидувајќи се да обезбедат поефикасна заштита на американското производство“, вели г-дин Оганес.
„И иако тоа ќе го поддржи американскиот раст, барем на краток рок, секако дека ќе им наштети на многу земји кои се потпираат на трговијата со САД“.
Новите царини „може да бидат особено погубни“ за Мексико и Канада, но исто така и „штетни“ за САД, според Морис Обстфелд, поранешен главен економист во Меѓународниот монетарен фонд и претходен економски советник на претседателот Обама.
Тој го наведува производството на автомобили како пример за индустрија која „зависи од синџирот на снабдување што е распространет низ трите земји.
Тоа има потенцијал да ги зголеми цените, да ја намали побарувачката за производи и да му наштети на профитот на компанијата, што за возврат може да го намали нивото на инвестиции, објаснува тој.
Обстфелд, кој сега е во Институтот за меѓународна економија Петерсон, додава: „Воведувањето на овие видови тарифи во свет кој е силно зависен од трговијата може да биде штетен за растот, може да го фрли светот во рецесија“.
Заканите за царини исто така одиграа улога во принудувањето на оставката на канадскиот премиер Џастин Трудо.
И покрај тоа што поголемиот дел од она што САД и Кина си го продаваат веќе подлежат на царини од првиот мандат на Доналд Трамп, заканата од нови царини е клучен предизвик за втората по големина економија во светот во годината што следи.
Во своето новогодишно обраќање, претседателот Си Џинпинг ги призна „предизвиците на несигурноста во надворешното опкружување“ , но рече дека економијата е на „нагорна траекторија“.
Извозот на евтина стока од нејзините фабрики е клучен за кинеската економија. Намалувањето на побарувачката затоа што царините ги зголемуваат цените ќе ги надополни многуте домашни предизвици, вклучително слабото трошење на потрошувачите и деловните инвестиции, со кои владата се обидува да се справи.
Тие напори помагаат, според Светската банка, која на крајот на декември ја зголеми прогнозата за растот на Кина од 4,1% на 4,5% во 2025 година.
Пекинг допрва треба да постави цел за раст за 2025 година, но смета дека е на курс за 5% минатата година.
„Осогласувањето со предизвиците во секторот за имот, зајакнувањето на мрежите за социјална заштита и подобрувањето на финансиите на локалната самоуправа ќе бидат од суштинско значење за отклучување на одржливото закрепнување“, според директорката на Светската банка за Кина, Мара Ворвик.
Тие домашни борби значат дека кинеската влада „повеќе ги поздравува“ странските инвестиции, според Мајкл Харт, кој е претседател на Американската стопанска комора во Кина.
Тензиите меѓу САД и Кина и царините пораснаа под претседателството на Бајден, што значи дека некои компании гледаа да го преселат производството на друго место.
Сепак, Харт посочува дека „потребни беа 30 до 40 години за Кина да се појави како толку силен производител на снабдувачи“ и додека „компаниите се обидоа да ублажат некои од тие ризици. Никој не е подготвен сега целосно да ја замени Кина.“
Една индустрија која најверојатно ќе продолжи да биде во срцето на глобалните трговски битки се електричните возила. Повеќе од 10 милиони беа направени во Кина минатата година, а таа доминација ги наведе САД, Канада и ЕУ да воведат царини за нив.
Пекинг вели дека тие се неправедни и ги предизвикува во Светската трговска организација.
Сепак, тоа се изгледите за Доналд Трамп да наметне тарифи што се однесува на ЕУ.
„Ограничувањата на трговијата, протекционистичките мерки, не се погодни за раст и на крајот имаат влијание врз инфлацијата која е во голема мера неизвесна“, рече претседателката на Европската централна банка, Кристин Лагард, минатиот месец.“
Германија и Франција се традиционалните мотори на економскиот раст на Европа. Но, нивните лоши резултати во услови на политичка нестабилност во текот на изминатата година значи дека, и покрај неодамнешниот пораст на растот, еврозоната ризикува да го загуби моментумот во годината што следи.
Односно, освен ако потрошувачите не трошат повеќе, а бизнисите не ги зголемат своите инвестиции.
Во Обединетото Кралство повисоките цени би можеле да дојдат и како резултат на зголемувањето на даноците и платите, според едно истражување.
Една бариера за намалување на каматните стапки во еврозоната е тоа што домашната инфлација, која се фокусира на цените на артиклите кои се помалку подложни на влијание од надворешни фактори, останува на 4,2%. Тоа е повеќе од двојно повеќе од вкупната цел на инфлација од 2%, а силниот притисок врз платите беше пречка за дополнително нејзино намалување.
Слично е и во САД, според Сандер ван ‘т Ноорденде, извршен директор на Рандстад, најголемата светска компанија за регрутирање.
Забавувањето на глобалниот пазар на работни места го одразува недостатокот на „динамика“ од компаниите и економскиот раст е клучен за тоа да се смени, вели тој.
„Ако економијата оди добро, бизнисите растат, тие почнуваат да вработуваат. Луѓето гледаат интересни можности, а вие само почнувате да гледате луѓе како се движат наоколу“.
