Аналитика
Стотици западни компании се повлекоа од рускиот пазар по избувнувањето на војната. Празнината што ја оставија сега се повеќе ја пополнуваат кинеските конкуренти. Мора да се плашат од помалку критики дома.
Колку скапо може да биде повлекувањето од Русија за западните компании неодамна покажаа во Рено. Додека другите големи корпорации ја напуштија земјата веднаш по избувнувањето на војната во Украина, францускиот производител на автомобили остана се додека критиките однадвор повеќе не можеа да се издржат. Во средината на мај 2022 година, Рено ја продаде својата руска подружница Автоваз на градот Москва за симболична цена од едно евро. Во книгите тоа се одразува со големи црвени бројки. Наместо годишен профит, Рено во 2022 година направи загуба од 700 милиони евра поради рускиот бизнис.
Додека Рено си ги лекува раните, неговите кинески ривали се тие кои го зграпчуваат пазарниот удел од кој западните производители на автомобили се откажаа во Русија. Geely, Chery и Great Wall Motors заедно делеле околу 17 отсто од рускиот пазар во 2022 година. Трендот е во пораст. Во јануари 2023 година, 17.000 од 45.000 новорегистрирани автомобили во Русија дојдоа од Средното Кралство – пазарен удел од 38 проценти.
Автомобилите не се единствената индустрија каде кинеските компании го освојуваат рускиот пазар. Пазарните удели рапидно растат и за паметните телефони. Лидерите на глобалниот пазар Самсунг и Епл се повлекоа од Русија веднаш по инвазијата и таму не се продаваа повеќе паметни телефони од двата гиганти по јули 2022 година. Наместо тоа, водечкиот кинески бренд Xiaomi сега има пазарен удел од 53 проценти. Realme, подружница на кинескиот производител на паметни телефони Oppo, има дополнителни 27 проценти. Така, најмалку 80 отсто од сите продадени паметни телефони во Русија во декември биле од Кина. Кинеските паметни телефони веќе беа популарни пред војната, но во тоа време тие имаа „само“ 40 проценти удел.
Кинеските компании исто така обезбедија пазарен удел во многу други области. Кога станува збор за телевизорите, нивниот удел се зголеми од 7 на најмалку 14 проценти, а двете земји сакаат поблиску да соработуваат на полупроводниците. На овој развој се гледа критички дури и во Русија. „Русија станува сателит на кинеската економија“, изјави рускиот економист Олег Вјугин во неодамнешното интервју за весникот „Бизнис Газета“.
Тоа значи дека западните компании изградиле погони и канцеларии во Русија, за што ангажирале и Руси на менаџерски позиции. Вака започна меѓусебниот трансфер на технологија. Кина, пак, раководните позиции во Русија ги пополнува исклучиво со кинески. „Домородците се само помошници“, вели Вјугин.
Дома, кинеските компании се соочуваат со мали критики за нивната експанзија во Русија. Иако имаше морални негодувања во Европа и САД, тие во голема мера ги нема во Кина. Државната доктрина ја осудува војната во Украина, но ја казнува Русија помалку строго од Западот. Кина учествува само во некои санкции, на пример кинескиот воздушен простор е во голема мера блокиран за руските авиокомпании.
Но, не е секоја кинеска компанија вклучена во Русија. Производителот на дронови DJI веднаш по почетокот на војната објави дека повеќе нема да работи во Русија. Гигантот за паметни телефони и мрежа Huawei е само маргинално претставен со својата ќерка Хонор. Некои големи банки како што се Bank of China, ICBC и Asian Infrastructure Investment Bank ги замрзнаа своите операции во Русија. Производителот на автомобили Лифан целосно ја бојкотира земјата.
Како и кај западните компании, ова не се заснова само на морални размислувања, туку и на финансиски. Иако може да има мала реакција дома за понатамошно вклучување во Русија, многу кинески компании сега работат и на глобално ниво и сакаат посилно да се прошират во САД и Европа. Полесно е ако застанете на страната на Европејците, барем површно, и ја бојкотирате Русија. За многу компании, судбината на Huawei е предупредувачки пример, кој беше отсечен од западните пазари и технологии од САД во 2019 година.
Покрај тоа, кинеските компании, кои се повеќе работат во Русија, освојуваат пазар кој постојано се намалува. 45.000 продадени автомобили во Русија околу јануари беа нешто повеќе од половина од она што беа пред една година. Бизнисот со паметни телефони пропадна за околу 33 проценти. Покрај тоа, не е јасно колку брзо западните компании ќе можат да го рестартираат својот бизнис во Русија откако војната во Украина ќе заврши. Некои, како Рено, оставија задната врата отворена за ова. Францускиот производител на автомобили може да го откупи Автоваз најдоцна до 2028 година.
