ЌЕ СЕ ПОСТИГНЕ ЛИ ДОГОВОР ИЛИ ЌЕ СЕ ЗАПОЧНЕ НОВА ТРГОВСКА БИТКА? Краткиот рок на Белата куќа ги засилува преговорите со ЕУ

Администрацијата на претседателот Доналд Трамп и Европската Унија интензивно преговараат за нов трговски договор, обидувајќи се да го испочитуваат самонаметнатиот рок на Белата куќа – 1 август. Економистите предупредуваат дека, доколку не се постигне договор, наглото зголемување на царините ќе ги зголеми трошоците за потрошувачите и бизнисите на двете страни на Атлантикот.

Во последните денови, серијата договори на САД со други трговски партнери – вклучително и Јапонија, Кина, Индонезија, Филипините и Велика Британија – ги подгрее надежите дека може да се избегне штетна трговска војна со Европа. Посебно, договорот со Јапонија, објавен во вторник, се смета за потенцијален образец за очекуваниот договор со ЕУ.

Доколку преговорите пропаднат, претседателот Трамп се закани дека ќе воведе 30‑процентна царина на увозот од 27‑те земји‑членки на ЕУ. Како одговор, Европската комисија подготвува контрамерки во форма на царини за американски стоки во вредност од над 100 милијарди долари, кои би стапиле на сила на 7 август.

Според дипломатски извори на ЕУ, Брисел би можел да прифати унифицирана царинска стапка од 15 %, со можни исклучоци за „критични сектори“. Белата куќа досега не даде детали дали очекува договор до рокот.

Во вторник Трамп постигна договор со Токио кој воведува 15 % царина за јапонскиот увоз, пет процентни поени над универзалната стапка од 10 % што САД ја усвоија на 2 април. За возврат, Јапонија се обврза да инвестира 550 милијарди долари во САД и да го отвори својот пазар за американски автомобили и земјоделски производи.

„Овој договор го зацврстува моделот: умерен пристап до пазарот, обврска за купување американски стоки и царини над основното ниво“, вели Алекс Жакес, раководител на политика и застапување во Groundwork Collaborative.

Клучен елемент на стратегијата на Трамп е барањето странските партнери да инвестираат во САД. „Ветувањето за 550 милијарди долари беше пресудно за договорот со Јапонија“, објаснува главниот економист на EY Parthenon, Грегори Дако. ЕУ, со заеднички БДП од 20 трилиони долари, би можела да понуди слични инвестиции, посочува тој, особено во сектори како технологија, енергетика и вештачка интелигенција.

Иако 15‑процентната царина би била пониска од претходно најавуваните 30 %, таа сепак би ги зголемила трошоците за американските бизниси и потрошувачи. „Дури и со 15 %, тоа е значително повисоко од царините на крајот од 2024 година“, предупредува Дако. Просечната царинска стапка за увоз во САД моментно изнесува околу 15 %; новите мерки би ја зголемиле на над 20 %.

Бидејќи поголемиот дел од увозот од ЕУ се индустриски суровини, нивната поскапување би се префрлило низ целиот синџир на снабдување, додава Рајан Јанг, виш економист во Институтот за конкурентни претпријатија. „Тоа би ги погодило извозните производители побрзо отколку крајните потрошувачи, но цените би растеле насекаде“, вели тој.

И покрај тензиите, двете страни и натаму инсистираат дека постои простор за компромис. Остануваат помалку од две недели до рокот 1 август, но дипломатите велат дека интензивната серија разговори што следи ќе покаже дали ќе се постигне договор или ќе започне нова трансатлантска трговска битка.