Како светската финансиска криза ги „заглави“ авиокомпаниите

Глобалните авиокомпании се борат со двојниот удар од ретката комбинација на силниот американски долар и високите цени на нафтата во време кога широките инфлациски притисоци и недостигот на работници, исто така, вршат притисок врз закрепнувањето на индустријата, погодена од пандемијата.

Цената на нафтата и американскиот долар обично имаат обратна врска, така што кога едната е висока, другата е ниска, што помага да се изедначи финансиското влијание врз авиокомпаниите кои работат во други валути. Таа корелација, сепак, се распадна во последните месеци со војната во Украина што предизвика скок на цените на нафтата во време кога Соединетите Американски Држави се нето извозник на нафта, а американскиот долар добива поттик од зголемувањето на каматните стапки дизајнирани да ја ублажат инфлацијата.

Авиокомпаниите кои се собраа на годишниот состанок на Меѓународната Асоцијација за воздушен транспорт во Доха оваа недела изразија загриженост за растот на цената на нафтата и американскиот долар во тандем. „За авиокомпаниите, тоа воопшто не е добро. Тоа е совршена бура“, Тони Вебер, поранешен главен економист во австралиската Qantas Airways.

Американскиот трговски пондериран индекс на реалниот девизен курс, воспоставен во 2006 година, е на рекордно високо ниво, а референтната цена на нафтата Брент е околу 115 долари за барел.

Аиокомпаниите кои не се од САД имаат доларска изложеност во форма на цени на нафтата, трошоци за купување и лизинг на авиони, трошоци за одржување, а понекогаш и долгови, а сите тие стануваат повисоки во нивната локална валута кога доларот е посилен. „Купувањето гориво сега е навистина болно“, рече главниот извршен директор на Korean Airlines, Валтер Чо, за силниот американски долар, кој се тргува на највисоко ниво во однос на вон во повеќе од една деценија. „Имаме многу долг од американски долари и мораме да плаќаме камата за тоа. Каматата е мала, но по овој девизен курс може да биде и 10%,“ рече тој на маргините на собирот на авио индустријата во Доха.

За повеќето авиокомпании кои не се во САД, ударот од зголемените трошоци далеку ги надминува придобивките од продажбата на билети на клиенти со седиште во САД кои конвертираат во повеќе локална валута.

Индискиот нискобуџетен превозник SpiceJet минатата недела предупреди дека ќе треба да ги зголеми цените за 10% до 15% поради зголемувањето на цените на горивото и намалувањето на вредноста на рупијата. Главниот извршен директор на „Малезија ерлајнс“, Изхам Исмаил, рече дека горивото вообичаено претставувало 20% од неговите трошоци, но тоа се зголемило на 45% делумно поради слабиот рингит.

Американските авиокомпании главно не се заштитени и сакаат ниска цена на нафтата, но претпочитаат послаб долар бидејќи имаат корист од повисоката стапка на конверзија кога продаваат билети во евра и други валути на странски клиенти, рече Вебер.

Главниот извршен директор на „Хаваи ерлајнс“ Питер Инграм рече дека авиокомпанијата го следи јенот, тргувајќи се на 20-годишни најниски нивоа, бидејќи ги засили летовите кон Јапонија, традиционално најголемиот странски туристички пазар за Хаваи. „Тоа не е обврзувачкото ограничување на побарувачката во овој момент, но тоа е нешто на што секако сме свесни бидејќи огромното мнозинство од сообраќајот на нашите летови, плус минус 90% е сообраќај со потекло од Јапонија“, рече тој за јенот. „И така, трошоците за патување во Соединетите Американски Држави ќе бидат надуени според девизниот курс.

Неуспесите на авиокомпаниите (airline failures) историски се зголемуваат во моменти кога индексот што ги комбинира цената на нафтата и јачината на американскиот долар бил висок, покажуваат податоците на консултантската компанија за авијација IBA. Airline failures е термин кој се употребува за ситуации кога се случува колапс на закажаните редовни летови, поради различни објективни причини, како технички дефекти на аеродромите, недостиг на работна сила во сервисните оддели на аеродромите, локдауни и слично.

Главниот економист на ИБА, Стјуарт Хачер, на вебинар минатиот месец рече дека силната затворена побарувачка значи дека имало неколку неуспеси оваа година, но ситуацијата може да се промени откако ќе заврши летната сезона.