Аналитика
Зошто Кејнз пред 100 години рече дека во 2030 година ќе работиме 15 часа неделно?
Џон Мејнард Кејнз (1883–1946) бил британски економист од почетокот на 20 век, најпознат како основач на „кејнзијанската економија“ и татко на модерната макроекономија. Тој проучувал како се однесуваат економиите, пазарите и другите системи кои функционираат во голем обем. Една од карактеристиките на „кејнзијанската економија“ е дека владите треба активно да влијаат на текот на економијата, особено преку зголемување на потрошувачката за да се стимулира побарувачката во услови на рецесија.
Кејнз работеше во време кога правата на 40-часовни недели, платени одмори и други отстапки беа постигнати за работничката класа, но како и многу влијателни личности тој веруваше дека егалитарниот пристап до слободното време само ќе се зголеми во 20 век.
Најпознатата теорија на Џон Мејнард Кејнз е онаа од 1930 година, кога напишал дека технологиите би можеле да доведат до 15-часовна работна недела во 2030 година, ерата во која неговите влуци требало да бидат работоспособни. Сето ова го запиша во есејот „Економска можност за нашите внуци“.
ЗА ДОСТОИНСТВЕН ЖИВОТЕН СТАНДАРД
Пишувајќи го овој есеј на почетокот на „Големата депресија“ во 1930-тите, Кејнз е полн со оптимизам. „Ние страдаме, не од ревматска старост, туку од растечките болки на премногу брзите промени, од болното прилагодување помеѓу еден економски период и другиот.“ Накратко, есејот на Кејнз се занимава со она што тој го нарекува „економски проблем“ и тоа не е само проблем на масовна невработеност, туку и, според негова проценка, на способноста на капитализмот на сите да им обезбеди пристоен животен стандард. „Би предвидел дека животниот стандард во прогресивните земји за сто години ќе биде меѓу четири и осум пати повисок отколку што е денес“, напиша Кејнз.
Кејнз веруваше дека технологијата ќе ги ослободи сите од тиранијата на пазарот на труд и злото на „бескорисните работни места“. Ова ќе му даде на човекот слободно време, не како слободно време, за кое зборуваа античките филозофи, туку како идеја дека слободното време може да биде опција за секого, не само за аристократското малцинство.
Иако Кејнз предвиде дека неговите внуци ќе работат помалку, актуелните светски трендови не покажуваат дека тоа ќе се случи наскоро. Особено кога станува збор за неговите потомци.
Интересна статија направена од новинарот Дејвид Кастенбаум зборува токму за тоа. Тој интервјуираше некои од потомците на Кејнз и од нив дозна дека тие работат многу повеќе од пропишаните 15 часа неделно. Внукот на сестрата на Кејнз, што е најблиску до потомок на Кејнз (самиот никогаш немал деца), работи како професор, и тоа не 15 часа неделно, туку 15 часа дневно, како што вели. Другата внука на неговата сестра е психотерапевт, работи 50 часа неделно и тешко наоѓа слободно време за било што.
Еден од неговите соговорници е економистот Ричард Фримен, кој вели дека самиот Кејнз лошо се придржувал до неговото предвидување, бидејќи „умрел од напорна работа“. „Кејнс еднаш рече дека единственото жалење во животот е што не пие повеќе шампањ, но мислам дека тоа не е вистина. Сакаше да работи“, вели Фриман.
Фримен верува дека аргументот на Кејнз за 15-часовната работна недела е дека луѓето со текот на времето стануваат попродуктивни, благодарение на машините и технологијата и новите идеи. „Кејнз мислеше дека едноставно ќе решиме да работиме помалку. Сепак, една од работите што Кејнз ја потцени беше човечката желба да се натпреварува“, заклучува Фримен.
Интересно е да се додаде една реченица како најголема грешка во предвидувањето на Кејнз. Во време кога сме сведоци на таложење, спојувања, продавања, социјални скали засновани на банкарски салда, TikTok, реални шоуа и таблоиден печат, ја читаме реченицата на Кејнз од 1930 година која вели за ова време: „Кога акумулацијата на богатство повеќе нема да биде од поголемо општествено значење, ќе се случат големи промени во моралниот кодекс на општеството“.
