Аналитика
Нападите врз иранските нафтени постројки за време на викендот – кои нашироко се сметаат за дел од ескалацијата на непријателствата меѓу Израел и Иран – претставуваат опасен момент за глобалната енергетска безбедност.
Иако физичката штета на производствените капацитети на Иран сè уште се проценува, пошироките стратешки импликации веќе се брануваат низ глобалните пазари на нафта. Постои широко распространета загриженост за безбедноста на снабдувањето и инфлаторните последици и за напредните и за економиите во развој.
Иран, кој поседува околу 9% од докажаните светски резерви на нафта, моментално извезува помеѓу 1,5 и 2 милиони барели дневно, првенствено во Кина, и покрај долгогодишните санкции на Соединетите Американски Држави.
Иако нејзиното производство на нафта не е толку глобално интегрирано како она на Саудиска Арабија или Обединетите Арапски Емирати, секое нарушување на иранското производство или извозните правци – особено Ормутскиот теснец, низ кој течат околу 20% од светските резерви на нафта – претставува системски ризик.
Пазарите веќе реагираа. Цените на суровата нафта „брент“ се зголемија за повеќе од 6% , додека цената на интермедијарната нафта на Западен Тексас се зголеми за над 5% веднаш по нападите.
Овие движења на цените одразуваат не само краткорочни загрижености за понудата, туку и додавање на премија за геополитички ризик поради страв од поширок регионален конфликт.
Меѓународните цени на нафтата може дополнително да се зголемат како што продолжува конфликтот.
Постои растечка загриженост дека овој конфликт би можел дополнително да ескалира. Особено, Израел може да го интензивира таргетирањето на иранските нафтени постројки, како дел од пошироката стратегија за ослабување на економскиот капацитет на Иран и спречување на понатамошни посреднички активности.
Доколку ова се случи, тоа би извршило уште поголем притисок врз глобалните цени на нафтата. За разлика од изолираните саботажни настани, континуираната кампања против иранската енергетска инфраструктура веројатно би довело до построги услови за глобално снабдување. Ова би било речиси сигурно доколку иранските одмазднички акции ги нарушат транспортните правци или соседните производители.
Земјите што зависат од увоз на нафта – особено во Азија – се најизложени на вакви шокови на краток рок.
Индија, Пакистан, Индонезија и Бангладеш во голема мера се потпираат на нафта од Блискиот Исток и се особено ранливи и на прекини во снабдувањето и на зголемување на цените. Овие економии обично имаат ограничени стратешки резерви на нафта и се соочуваат со надворешни притисоци врз рамнотежата кога цените на нафтата растат.
Кина, и покрај тоа што е најголемиот купувач на нафта во Иран, има поголема изолација поради своите диверзифицирани добавувачи и значителни резерви.
Сепак, продолжената нестабилност во Персискиот Залив би ги зголемила трошоците за превоз и осигурување дури и за кинеските рафинерии, особено ако Ормутскиот теснец стане спорна зона. Теснецот, помеѓу Персискиот Залив и Оманскиот Залив, го обезбедува единствениот морски пристап од Персискиот Залив до отворениот океан.
Конфликтот би можел да ги наруши и глобалните транспортни правци, особено ако Иран возврати преку своите посредници со таргетирање бродови во Црвеното Море, Арапското Море или Ормузскиот Проток.
Секое такво нарушување би можело да го зголеми осигурувањето за испорака, да го одложи времето на испорака и да ги влоши постојните ранливости во глобалниот синџир на снабдување. Во поширока смисла, овој шок на снабдување би можел повторно да ги разгори инфлациските притисоци во многу земји.
Нападите врз иранските нафтени полиња и веројатноста за понатамошна ескалација претставуваат обновена закана за глобалната енергетска стабилност.
Постојана кампања насочена кон енергетската инфраструктура на Иран од страна на Израел би можела да ги засили овие ризици, што би довело до поширок енергетски шок што би влијаел на економиите што увезуваат нафта низ целиот свет.
Стратешкото управување со резервите и дипломатскиот ангажман ќе бидат од суштинско значење за да се сопрат последиците.
