Аналитика
„Можеби се чини дека меѓу Македонија и Хрватска има разлики, и од аспект на берза, но и генерално, сепак не е така, и Македонија сега оди по патот по кој одеше Хрватска“, го започна говорот Ивана Гажиќ, претседателка на Управниот одбор на Загребската берза на 23.конференција на Македонска берза.
Таа говореше за предизвиците со кои ќе се соочиме во иднина во глобални рамки, истакнувајќи дека демографските промени се многу важни секаде како во Европа, така и во регионот.
-Демографските трендови се менуваат, и во наредните 10-20 години ќе предизвика луѓето со кои работиме и соработуваме да се многу поинакви. Последниве неколку години доаѓаат се поголем број странски работници, кои повеќе не се од вообичаениот „базен“ од поранешна Југославија, туку од Непал, Бангладеш, Индија и нивната интеграција во општеството е голем социјален и економски проблем. Тие извршуваат голем број работи во нашата економија, но за жал општеството не е доволно отворено за овие соработки. Демографијата е многу променлива последниве години и токму поради тоа се поставува прашањето дали од демографските промени можеме да очекуваме дека граѓаните повеќе ќе се вклучат во планирање на своите приходи – објаснува Гажиќ.
Следните големи промени, што ги истакна претседателката, вели дека се во нашата околина, потенцирајќи дека пред само неколку дена температурата беше 40 степен, а сега носиме потопла гардероба.
– Ние како земја во голем дел се потпираме на туризмот, повеќе од 20 проценти од нашите производи директно се врзани за туризмот, а тоа значи дека климатските промени ќе влијаат врз различни аспекти на економијата во целост. Македонија, пак, во голем дел се потпира на аграрот, воедно се планираат стратегии за инвестирање, па тие промени сигурно ќе имаат влијание врз животот на населението. А промената на климата можеме додадно да ја забележиме и по количината на енергија – вели Гажиќ.
Што се однесува до финансискиот систем, претседателката вели дека имаме многу малку нови производи на пазарот, и дека тоа не е проблем само на Македонија и Хрватска, туку на цела Европа.
-Малите компании, односно компаниите кои почнуваат да растат, треба да работат на производи што се поспецифични, побрзи, поиновативни, производи што им овозможуваат да растат. Можеме ли да замислиме дека еден Мајкрософт, Амазон или Фејсбук кои денес се најголемите компании и технолошки компании можат да дојдат да финансираат во хрватскиот финанскиски систем или во Македонија. И ако сакаме да се развива економијата и да имаме поголем раст, мора да работиме на тоа „богатството“ – да се финансира во биз ниси кои остваруваат најголеми стапки на раст – укажува Гажиќ.
Според неа, голем проблем е што парите односно заработката што ја остваруваат населението во Европа ја праќаат во Америка, всушност се финансираат бизнисите кои работат таму.
-Се поставува прашањето кој ќе ги финансира европските бизниси. Алармантно е што се повеќе европски фирми се селат во Америка. Европа со години зборува за развој на пазарите на капитал, но се уште не го нашла вистинскиот начин – додава претседателката на Загребската берза.
Таа го коментираше и поддржува извештајот на Марио Драги, поранешен претседател на Европската централна банка, каде што вели дека ЕУ мора да стане поконкурентна и попродуктивна за да не заостанува зад Кина и САД.
-На ЕУ и треба значително поместување – да се финансираат ризични потфати. Европа застојува во статична индустриска структура. Најголемите инвеститори во истражување и развој во ЕУ во последните 20 години доаѓаат од автомобилската индустрија. Во САД технолошките компании одамна ја преземаа водечката улога. За да се реши проблемот од европска гледна точка, „јазот на иновации“ со САД мора да се затвори. Ова вклучува и претворање на напредокот во истражување во комерцијални потфати – нагласува претседателката.
Таа ја нагласува финансиска едукација, дека е многу важна за целото општество и за државата. Појавите со кои како држави се бориме, вели таа, се инвестирањето на младите во странски, американски акции, а не во акции од домашното стопанство.
