Аналитика
Според годишниот извештај за квалитетот на воздухот во светот на швајцарската организација IQAir, кој открива вознемирувачки детали за најзагадените земји, територии и региони во светот во 2023 година, Македонија се наоѓа на второто место според загаденоста на воздухот во Европа, со измерена просечна вредност од 25,2 микрограма на кубен метар загадувачки ПМ 2,5 честички, на годишно ниво.
Пред Македонија на листата се наоѓа само Босна и Херцеговина со 27,5 мг/м3, а зад неа се Црна Гора (21,3), Србија (20,5) и Турција со 20.3 мг/м3 ПМ 2,5.
Скопје се најде на 30-то место на најзагадени главни градови во светот, со 24,6 мг/м3 од вкупно 114 метрополи. Апсолутни рекордери по загадениот воздух во светот се Њу Делхи во Индија со 92,7 и Дака во Бангладеш со 80,2 мг/м3 ПМ 2,5. Најчиста престолнина во светот е Сан Хуан во Порто Рико, со 2,7 мг/м3.
НЕСЛАВНИ РЕКОРДЕРИ – СТРУМИЦА И ТЕТОВО
На листата на најзагадени градови во Европа, во првите 15 се најдоа и два македонски града – Струмица на 12. место со просечно присуство на ПМ 2,5 честички кое изнесувало 31,6 мг/м3 и Тетово на 14-то место со 30,9 мг/м3. Неславното прво место му припадна на градот Игдир во Турција со просечно измерени вредности од 47,2 мг/м3 ПМ 2,5 честички.
Струмица „освои“ високо 552-ро место и на листата на најзагадени градови во светот, која брои вкупно 7.812 градови. И Тетово е високо на светската листа, на 579-то место.
Скопје според загаденоста на воздухот го завзеде 862-то место на листата од во светот, со просечна вредност на ПМ 2,5 честичките која изнесува 24,6 мг/м3.
Првите три места на градови со најчист воздух го завзедоа три града од Финска – Соданкилае, Утсјоки и Куусамо, со измерени просечни 0,3 мг/м3 ПМ честички.
За годинешниот извештај, податоците од повеќе од 30.000 станици за следење на квалитетот на воздухот низ 7.812 локациите во 134 земји, територии и региони беа анализирани од научниците за квалитетот на воздухот на IQAir.
Во 2023 година, регионот на Европа е претставен со 2.006 градови во 43 земји. И покрај малото зголемување на годишното просечно ниво на PM2,5, Исланд останува најмалку загадената земја во регионот со просечна концентрација од 4 µg/m3.
Босна Херцеговина забележа пад од 18% на нивоата на PM2,5
во 2023 година во споредба со 2022 година, но останува најзагадена земја во регионот, известувајќи за годишна просечна концентрација од 27,5 µg/m3.
Во повторениот тренд од 2022 година, Исланд, Естонија и Финска се
само земјите од регионот да го постигнат годишното упатство за PM2.5 на СЗО ниво.
Хрватска покажала најголем напредок во 2023 година во намалувањето на PM2,5 нивоа со годишен пад од повеќе од 40% во споредба со
2022. Црна Гора забележа најголем апсолутен пораст на PM2,5
концентрации со годишни нивоа зголемени за повеќе од 4 µg/m3 во 2023 година за годишен просек од 20 µg/m3.
Годишното просечно ниво на PM2,5 падна во 2023 година за 36 земји во регионот, зголемен за шест земји и остана
постојана за една земја.
Во 2023 година, 7% (135) од градовите во регионот го постигнаа годишното СЗО Упатство за PM2.5 од 5 µg/m3, вклучувајќи го секој град во Исланд. Обединетото Кралството имаше најголем број градови во регионот за да го постигне тоа СЗО годишно ниво на упатства за PM2.5, со 30 градови кои известуваат годишно во просек помалку од 5 µg/m3, проследена со Финска со 27 и Шведска со 14. Севкупно, забележан е општ тренд на понизок годишен просечен PM2.5 нивоа за европските градови во 2023.
Само седум земји во светот минатата година го исполнија годишното упатство за PM2.5 на СЗО (годишен просек од 5 µg/m3 или помалку): Австралија, Естонија, Финска, Гренада, Исланд, Маурициус и Нов Зеланд.
Топ пет најзагадени земји во 2023 година беа:
Бангладеш (79,9 μg/m3) повеќе од 15 пати повисоко од годишното упатство на СЗО PM2,5, Пакистан (73,7 µg/m3) повеќе од 14 пати повисоко од годишното упатство на СЗО PM2,5, Индија (54,4 μg/m3) повеќе од 10 пати повисока од годишното упатство на СЗО PM2,5, Таџикистан (49,0 μg/m3) повеќе од 9 пати повисоко од годишното упатство за PM2,5 на СЗО и Буркина Фасо (46,6 μg/m3) повеќе од 9 пати повисоко од годишното упатство на СЗО PM2,5
Вкупно 124 (92,5%) од 134 земји и региони ја надминале годишната упатна вредност на СЗО PM2,5 од 5 µg/m3. IQAir потсетува дека секоја година, од последици на изложеност на аерозагадување, во светот умираат 7 милиони луѓе.
