ЕВРОПА ВО ТРКА СО ВРЕМЕТО: Студените денови забрзано ги „јадат“ гасните резерви, крајот на ерата на рускиот гас повторно ги врати грижите за рестрикции

На самиот старт на 2025 година, Европа ги троши своите резерви на гас со темпо што не е забележано во последните седум години. Студените бранови ги тераат жителите да ја зголемат топлината, што доведува до брзо исцрпување на складираниот природен гас. Нивоата на складирање, кои беа удобно исполнети над 90% во ноември, сега се намалија на нешто повеќе од 70%.

Забрзаното трошење на гасот, во комбинација со неодамнешното запирање на протокот на рускиот гас преку Украина, доведе до тоа некои аналитичари да стравуваат од најлошото – прекини.

На 1 јануари 2025 година, Украина одлучи да не го обнови својот договор за транзит на гас со Русија, практично запирајќи го протокот на руски природен гас во Европа преку нејзините гасоводи. Потегот имаше огромна геополитичка тежина. Толку многу што остави неколку земји од Централна и Источна Европа да се борат за алтернативно снабдување. Словачка, на пример, мора да се потпре на увозот на гас од Унгарија. Австрија добива повеќе гас од Германија и Италија за да го компензира недостигот.

ЌЕ ИМА ЛИ ДОМИНО ЕФЕКТ?

Сосема очекувано, прекинот на рускиот гас преку Украина ги зголеми цените на природниот гас низ Европа. Предмесечниот договор на холандскиот гасен центар ТТФ достигна највисоко ниво во последните десет месеци од 42,57 евра за мегават-час, како одраз на нервозата на пазарот. Трговците плаќаат и рекордна премија за европскиот гас за претстојното лето, што е пресврт на вообичаениот тренд на цени каде што летниот гас е поевтин. Ова сугерира дека постои значителна загриженост во врска со предизвиците во обновувањето на залихите во текот на летото 2025 година.

Германија, европската индустриска сила, е во особено несигурна позиција, а брзото трошење на нејзините резерви на гас доведе до предупредувања дека германската економија е „акутно“ загрозена. Бидејќи енергетски интензивните индустрии се столбот на нејзината економија, секој продолжен недостиг на енергија може да има сериозни последици.

За да спречи паника, Европската комисија, секогаш гласот на бирократската смиреност, изјави дека нема непосредни грижи за безбедноста на снабдувањето. ЕК тврди дека европската инфраструктура за гас е флексибилна и дека се достапни алтернативни патишта за снабдување. Згора на тоа, нивоата на складирање на гас во Европа, иако опаѓаат, сè уште се малку повисоки од просекот за овој период од годината – само темпото со кое тие се исцрпуваа во текот на зимската сезона предизвика метеж.

Течниот природен гас (ЛНГ) е европскиот кец во ракавот. Европа го зајакна својот капацитет за увоз на ЛНГ во последните неколку години, помагајќи ѝ да ги разновидните извори на снабдување и да обезбеди тампон против шоковите од традиционалните прекини на гасоводот. Но, зголемената конкуренција за ЛНГ, особено од Азија, може да ги зголеми цените, правејќи ја безбедносната мрежа скапа.

Но, познавачите тврдат: вистинскиот тест ќе дојде во текот на летните месеци кога Европа треба да го наполни складиштето за гас во подготовка за следната зима. Брзото исцрпување на резервите оваа зима значи дека континентот ќе мора да работи понапорно за да ги надополни залихите. Европската комисија веќе има поставено средно цели за полнење гас за 2025 година за да обезбеди сигурно снабдување и стабилност на пазарот.

Со сегашната пазарна динамика и геополитички тензии, постигнувањето на овие цели може да заврши со поголем предизвик отколку во претходните години, велат аналитичарите.