Аналитика
Авионот BA.N 747 на Боинг, оригиналниот и веројатно најестетски „Џамбо Џет“, направи револуција во воздушниот сообраќај само за да го види своето повеќе од петдецениско владеење како „Кралица на небото“ кое заврши со поефикасни твин-млазни авиони.
Последниот комерцијален Boeing џамбо ќе биде испорачан на Atlas Air во преживеаната товарна верзија во вторник, 53 години откако моментално препознатливата силуета на 747 го привлече глобалното внимание како патнички авион Pan Am. „На теренот е величествен, импозантен“, рече Брус Дикинсон, водечкиот пејач на Ајрон Мејден, кој пилотираше специјално преуреден 747 наречен „Ед Форс Уан“ за време на турнејата на британскиот хеви метал бенд во 2016 година. „И во воздухот тој е изненадувачки агилен. За вака масивен авион, навистина можете да го маневрирате како сакате, ако затреба“.
AIRFORCE ONE
Дизајниран во доцните 1960-ти за да ја задоволи пораснатата побарувачка за масовни патувања, изгледот на предницата и на горната палуба на првиот млазен авион со по два размака помеѓу редовите со седишта во светот станаа најлуксузниот клуб во светот над облаците.
Но, токму во навидум бескрајните редови на задниот дел на новиот џамбо, 747 го трансформираше патувањето. „Ова беше авионот што овозможи летање за средната класа во САД“, рече извршниот директор на Air France-KLM Бен Смит.
„Пред 747, вашето просечно семејство не можеше да лета од САД до Европа по прифатлива цена“, изјави Смит за Ројтерс.
Џамбото, исто така, остави свој белег на глобалните случувања, симболизирајќи ја војната и мирот, бидејќи стана симбол за нештата какво што е нуклеарното командно место на САД, познат како „Авион на судниот ден“, па се до превозот на Папата во изнајмените Боинзи 747, познати по прекарот Шепард Еден (Пастир Еден).
Сега, два претходно испорачани 747 се опремуваат за да ги заменат американските претседателски авиони познати глобално како Air Force One.
АВИОН ЗА ЛУЃЕТО
Како стјуардеса на Пан Ам, Линда Фрајер им служеше на патниците од Мајкл Џексон до Мајка Тереза. “Тоа беше неверојатна разновидност на патници. Луѓе кои беа добро облечени и луѓе кои имаа многу малку и потрошија се што имаа на тој билет“, рече Фрејер.
Кога првиот 747 полета од Њујорк на 22 јануари 1970 година, по доцнење поради дефект на моторот, тој повеќе од двојно го зголеми капацитетот на авионот на 350-400 седишта, за возврат менувајќи го дизајнот на аеродромот. „Тоа беше авион за луѓето, оној што навистина ја даде способноста да биде масовен пазар“, рече историчарот на авијацијата Макс Кингсли-Џонс.
„Тоа беше трансформативно низ сите аспекти на индустријата“, додаде високиот консултант во Ascend by Cirium.
Неговото раѓање стана предмет на мит за авијација. Основачот на Pan Am, Хуан Трипе, се обиде да ги намали трошоците со зголемување на бројот на места. Кога еднаш биле заедно по риба, Трипе го предизвикал претседателот на Боинг Вилијам Ален да направи нешто што ќе му ја помати славата на Боинг 707.
Ален го постави легендарниот инженер Џо Сатер на чело. На тимот на Сатер познат како „Неверојатните“ му биле потребни само 28 месеци да го развие 747 пред првиот лет на 9 февруари 1969 година. Иако на крајот стана вистиска фабрика за пари, почетните години на 747 беа преполни со проблеми, а трошоците за развој од 1 милијарда долари речиси го банкротираа Боинг, кој веруваше дека иднината на воздушниот сообраќај лежи во суперсонични авиони.
По падот за време на нафтената криза во 1970-тите, најславниот период на авионот пристигна во 1989 година кога Боинг го претстави 747-400 со нови мотори и полесни материјали, што го прави совршено одговара за задоволување на растечката побарувачка за летови преку Пацификот.
„747 е најубавиот и најлесниот авион за слетување… Тоа е исто како слетување на фотелја“, рече Дикинсон, кој исто така претседава со фирмата за одржување на авијацијата „Каердав“.
ВРЕМЕ НА ЕКОНОМИЧНИТЕ МОДЕЛИ
Истиот тој наплив на иновации што направи 747 да полета, сега го испиша неговиот крај, бидејќи напредокот овозможи млазните авиони со двоен мотор да го реплицираат неговиот опсег и капацитет по пониска цена. Сепак, 777X, кој треба да го заземе местото на 747 на врвот на пазарот на авиони, нема да биде подготвен барем до 2025 година по одложувањата.
„Во однос на импресивната технологија, големиот капацитет, одличната економија… [777X] за жал го прави 747 да изгледа застарен“, рече управниот директор на AeroDynamic Advisory Ричард Абулафија.
Како и да е, најновата верзија 747-8 треба да го краси небото со години, главно како товарен брод, откако во производство го надмина двокатниот патнички авион А380 на европскиот Ербас.
Последната испорака на 747 оваа недела остава прашања за иднината на мамутот, но сега недоволно искористената фабрика за производство на широко тело Еверет надвор од Сиетл, додека Боинг исто така се бори по пандемијата ковид и безбедносната криза со 737 MAX.
Главниот извршен директор Дејв Калхун изјави дека Боинг можеби нема да дизајнира нов патнички авион најмалку една деценија. „Тоа беше едно од чудата на модерната индустриска ера“, рече Абулафија, „Но, ова не е доба на чуда, ова е доба на економијата“.
