Аналитика
Соочени со големата непредвидливост на енергетскиот пазар, посебно по започнувањето на војната помеѓу Русија и Украина, како и со потребата за интензивирање на борбата против климатските промени и отргнувањето од зависноста од фосилните горива како главни енергенси, многу држави повторно почнаа да размислуваат за искористувањето на нуклеарната енергија.
Во текот на последните пет години, Меѓународната агенција за енергетика (ИЕА) процени дека над 300 милијарди долари се инвестирани во нуклеарна енергија на глобално ниво. „Денес е јасно дека силното враќање на нуклеарната енергија што ИЕА го предвиде пред неколку години е добро во тек, со нуклеарната поставеност да генерира рекордно ниво на електрична енергија во 2025 година“, рече извршниот директор на ИЕА Фатих Бирол.
Огромниот енергетски потенцијал и чистата природа на генерирање енергија преку нуклеарни реакции предизвикаа пораст на глобалната побарувачка, при што скоро секој регион ги зголеми инвестициите во нуклеарната енергија за најмалку 50% во последните пет години.
„Посебно малите модуларни нуклеарни реактори (SMR) нудат возбудлив потенцијал за раст. Сепак, владите и индустријата сè уште мора да надминат некои значајни пречки на патот кон новата ера за нуклеарна енергија, почнувајќи со испорака на нови проекти навреме и според буџетот – но и во однос на финансирањето и синџирите на снабдување“, нагласи Бирол.
Инвестициите во нуклеарна енергија по региони во светот се поделени вака: Европа има инвестиции од 132 милијарди долари, потоа следува азиско-пацификчкиот регион со 106 милијарди долари, на трето место е Северна Америка 35 милијарди долари, Евроазија со 17 милијарди долари, Блискиот исток 12 милијарди долари, централна и јужна Америка 8 милијарди долари, а Африка 2 милијарди долари инвестиции.
Додека сите региони имаат инвестирано значително во нуклеарната енергија, инвестициите растат дополнително во напредните економии како САД, кои ветија дополнителни 2,7 милијарди долари во синџирот за снабдување со нуклеарно гориво, покрај 7,5 милијарди долари што веќе ги инвестира во нуклеарна енергија годишно.
Растечките глобални инвестиции во нуклеарната енергија ја нагласуваат нејзината суштинска улога во преминот кон чиста енергија. Јужна Америка и Евроазија, особено, го видоа потенцијалот во нуклеарната енергија и избраа да инвестираат многу, повеќе од двојно зголемувајќи ги нивните годишни стапки на инвестиции.
Енергетските експерти тврдат дека високиот енергетски потенцијал на нуклеарната енергија и природата речиси без емисија ја прават клучен играч во транзицијата кон чиста енергија. Токму поради ова, многу нации инвестираат многу во енергетските извори, а прогнозите покажуваат дека побарувачката за нуклеарно генерирана електрична енергија само ќе расте.
ГЕРМАНИЈА, СЕПАК, НЕ ПЛАНИРА ДА ГИ ВРАТИ НУКЛЕАРКИТЕ
Сепак, многу држави на нуклеарната енергија и приоѓаат со голема скепса или, барем засега, не се заинтересирани за проширувањето на своите енергетски портфолија со нуклеарна енергија.
Најверојатниот кандидат за следен канцелар на Германија по изборите на 23 февруари, Фридрих Мерц се повлече од претходната цел за обновување на германските нуклеарни реактори. „Тие сега се демонтираат, се деконтаминираат. Не постои начин да се поправи ова, најверојатно“, рече лидерот на десниот центар на ЦДУ оваа недела на состанокот со конзервативниот синдикат на работниците.
Шансите за повторно активирање беа „помали од недела“, додаде Мерц.
Германија ги деактивираше своите последни три оперативни нуклеарни централи во април 2023 година, по одлуката од 2011 година на тогашната канцеларка и колешка членка на ЦДУ Ангела Меркел.
И покрај прифаќањето дека нуклеарното укинување на земјата сега е завршена работа, Мерц оваа недела ја нарече првичната одлука за напуштање на технологијата „тешка стратешка грешка“.
Концесијата на Мерц дека нуклеарната е веројатно мртва во Германија доаѓа и покрај ветувањето во изборниот манифест на неговата партија дека ќе ја испита „можноста за рестартирање на операциите во нуклеарните централи кои неодамна беа затворени“.
Манифестот, исто така, алудира на „истражување на нуклеарната енергија од четвртата и петтата генерација, малите модуларни реактори и електраните на фузија“. Иако се чини дека ова остава трошка надеж за германските нуклеарни застапници, веројатноста таквите технологии некогаш да станат остварливи за производство на енергија е нејасна.
Партијата не коментираше дали ја сменила својата позиција по забелешките на Мерц.
Излегувањето на Германија од нуклеарната енергија беше политички напорно, особено затоа што планираното затворање на последните преостанати централи во земјата се совпадна со енергетската криза во 2022 година. Канцеларот Олаф Шолц на крајот им нареди на преостанатите три нуклеарни централи да продолжат да работат уште четири месеци во текот на зимата 2022/23, која беше посебно тешка за Германија, посебно зависна од рускиот гас како главен енергенс.
Како втор по големина светски извор на електрична енергија со ниски емисии, заостанува само хидроенергијата, нуклеарната енергија денес сочинува нешто помалку од 10% од глобалното снабдување со електрична енергија. На интернет има речиси 420 реактори, а 63 се во изградба. Од 416 инсталирани GW, 288 GW се во напредните економии, а Кина е домаќин на 57 GW.
Зголемената употреба на електрична енергија – за напојување сè, од индустријата и климатизацијата до електричните возила и центрите за податоци во услови на пораст на вештачката интелигенција – го забрзува растот на побарувачката за енергија. Тоа е поставено да се зголеми шест пати побрзо од вкупната потрошувачка на енергија во наредните децении, врз основа на денешните поставки на политиката.
