Аналитика
фото| ИРЛ
Транзициските тајкуни од Македонија, Минчо Јорданов и Благоја Механџиски Зегин се на списокот на сопственици на сметки во една од најстарите и најпознати швајцарски банки, Credit Suisse, објави во своето најново истражување Истражувачката репортерска лабораторија – ИРЛ.
Во документарецот изработен од тимот новинари и филмски работници на Истражувачката репортерска лабораторија – ИРЛ, емитуван на 20ти февруари на МРТ1 и ЈуТјуб каналот на ИРЛ, под наслов „Швајцарски тајни“, беа обелоденети детали според кои двајцата бинисмени, кои се наоѓаат на листи на најбогати Македонци, последниве неколку децении поседувале приватни банкарски сметки во Швајцарија, на кои во различни периоди легнувале или од нив биле исплаќани повеќемилионски суми во швајцарски франци, а трансакциите биле поврзани со приватизациите на повеќе некогашни општествени компании во државава.
„Овие луѓе се се најлошо, се што имаат направиле во оваа држава, буквално целото нивно богатство и онака се однесувале многу лошо со системот кој неправедно ги наградил, вели уредничката на ИРЛ, Сашка Цветковска. „Најбогатите луѓе кои свото богатство и привилегиите ги стекнале благодарејќи на системот тука, злоупотребувајќи го за своја корист, сепак одлучиле парите да ги чуваат во странство и да не плаќаат данок“, додава Цветковска.
Откако тиражниот германски весник Sueddeutsche Zeitung минатиот викенд обелодени дека швајцарска банка Credit Suisse како клиенти во изминативе децении имала лица од повеќе странски држави кои биле криминалци, обвинети воени злосторници и други високопрофилни личности, честопати осомничени за финансиски малверзации и ограбување на матичните држави, Истражувачката репортерска лабораторија – ИРЛ излезе со свој дел од стражувањето за спорните швајцарски сметки, кое се однесува на македонски бизнисмени.
Според магазинот Форбс, Јорданов е еден од најбогатите Македонци. Тајкун, олигарх, транзициски бизнисмен, сопственик на АД Бетон, фабриката Факом, со удел во Макстил, поседува медиуми, како Нова Македонија, Капитал, винарии, хотели и поранешен вице-премиер.
ИРЛ открива дека Минчо Јорданов поседува приватни банкарски сметки во Швајцарија, кои не ги пријавил за време на мандатот како вице-премиер во владата на Владо Бучковски во 2004 година. Јорданов, кој стои зад стечајот и приватизацијата на скопската Железарница, две години по приватизацијата на овој некогашен македонски стопански гигант, ја отвора првата од неколкуте свои сметки во Швајцарија и продолжува да ги користи во наредните две децении.
Две сметки во Швајцарија, на кои имал 14,7 односно 5,1 милиони швајцарски франци, Јорданов не ги пријавил на анкетното ливче иако како јавен функционер морал во целост да го пријави имотот кој го поседувал. Со ова Јорданов ги прекршил Законот за корупција и законот со кој на македонските граѓани им е забрането да поседуваат нерезидентни сметки во странство, вели Цветковска во видеото за истражувањето на швајцарските сметки.
фото| ИРЛ
По вицепремиерската функција, Јорданов ја превзема и АД Бетон, компанија клучна за контроверзниот проект Скопје 2014. „Нема одговор како Минчо Јорданов ги заработил парите кои ги складирал на швајцарските банкарски сметки“, се вели во документарецот на ИРЛ, каде се повикуваат македонските надлежни државни органи да ги испитаат наводите до кои тие дошле во своето истражување.
„Банкарската тајна е токсична за земји како Македонија, таа е една од предностите кои криминалците и корумпираните политичари ги имаат над обичните луѓе. Банките во Швајцарија и во некои други земји на ваквите луѓе им даваат алатки со помош на кои тие крадат, се кријат, а потоа ги инвестираат така стекнатите пари. Ова е главниот овозможувач на криминал и корупцијата во земји како Македонија“, вели Паул Раду, уредник на Меѓународниот проект за известување на организиран криминал и корупција (OCCRP). „Земјите на Балканот и во Источна Европа беа на овој начин ограбени и тоа го закочи нивниот развој“, додава Раду.
Механџиски, кој е сопственик на првиот приватен и најпрофитабилен ланец на аптеки Механџиски во 2006 со пари на котроверзните, а потоа и осудени бизнисмени од Исланд, сопственици на фирмата Мајлстоун, ги купува Градски Аптеки, по што тој отпушта најголем дел од вработените. „Нѐ приватизираа преку ноќ, нѐ фрлија на улица“, велат во документарецот неколкумина поранешни вработени во „Градски Аптеки“. Стечајот на „Градски Аптеки трае од 2010 до 2021. Во јануари годинава, целиот имот на ова некогашно јавно претпријатие преоѓа во сопственост на Зегин.
фото| ИРЛ
По помалку од една година, Механџиски ја отвора својата прва сметка во Швајцарија, се наведува во истражувањето на ИРЛ. Механџиски за ИРЛ тврди дека сметките во Кредит Свис се службени, но истражувањето на Зидојче Цајтунг покажа дека само една од сметките е на правно лице, додека другите две се лично на газдата на Зегин. Минчо Јорданов не одговорил на повиците на новинарите на ИРЛ како и на британски Гардиан за да даде коментар на информациите до кои дојде истрагата.
