Аналитика
Бугарија нема да се приклучи на еврозоната на 1 јануари 2024 година, датум што земјата го објави како цел пред три години, рече министерката за финансии Росица Велкова во Софија во петокот, наместо тоа, постави нова цел, односно датум за влез точно една година потоа. Велкова изјави дека Бугарија требаше да зборува за нејзината подготвеност да го усвои еврото на состанокот на Еврогрупата на 13 февруари, но не и беше даден збор иако точката беше на дневен ред.
Официјалното објаснување беше дека земјава заостанува во донесувањето на потребната законска регулатива и не ги исполнува критериумите за инфлација.
Во рамките на Еврогрупата се водеа разговори за барање нова проценка на подготвеноста на Бугарија во текот на летото, под услов да се исполнат сите обврски. „Новиот целен датум е 1 јануари 2025 година, а оценка за подготвеноста на Бугарија може да се побара оваа година“, рече Велкова.
Бугарија се обврза да усвои неколку закони додека е во чекалната на еврозоната, таканаречениот механизам за девизен курс ERM II. Меѓу нив е и донесувањето на личниот стечаен акт, измените на актот за спречување на перење пари, како и на осигурителната шифра поврзана со европски зелен картон.
Сите овие нацрт-закони беа подготвени и внесени од преодната влада во парламентот, но парламентот беше распуштен пред да бидат изгласани. Бугарија е во долготрајна политичка криза по неколку неубедливи избори и неуспешни обиди за формирање влада.
Се чини дека најголемиот проблем е законодавството за осигурување.
БУГАРИЈА НЕ ГИ ИСПОЛНИ КРИТЕРИУМИТЕ
Од 30 јануари стана јасно дека шансите на Бугарија да се приклучи на еврозоната на 1 јануари 2024 година се практично сведени на нула. Причина беше натамошното одложување на усвојувањето на измените во Законот за осигурување со кој се регулира отплатата на обврските на бугарските осигурителни компании за сообраќајни несреќи во странство.
Според последните податоци од крајот на 2021 година, на осигурителните компании во ЕУ им се должат околу девет милиони евра.
Неколку партии ја саботираа парламентарната седница и го спречија усвојувањето на промените, вклучително и ГЕРБ на поранешниот премиер Бојко Борисов, партијата ДПС, главно етнички турски, (и двете се претставуваат како проевропски), плус проруските БСП и Вазраждане и бугарската Подемот на партијата на поранешниот премиер Стефан Јанев, Александар Иванов, пратеник од ГЕРБ, објасни дека неговата партија се обидува да ги заштити бугарските потрошувачи од поскапувањето на осигурувањето „граѓанска одговорност“.
Осигурениците од своја страна се жалат дека донесувањето на законските измени ќе доведе до повисоки цени на осигурувањето, па дури и до банкрот на фирмите.
Неколку дена подоцна, бугарскиот парламент беше распуштен и земјата се упати на петтите парламентарни избори во последните две години, кои треба да се одржат на 2 април.
РЕФЕРЕНДУМ ПРОТИВ ЕВРОТО
На почетокот на оваа година, проруската и антиевропската партија „Вазраждане“ (Преродба) почна да собира потписи за референдум „за зачувување на бугарскиот лев“ и против членството на земјата во еврозоната. „Вазраждане“ вели дека досега има собрано 200.000 потписи, што е половина од потребниот број за задолжителен национален референдум.
Лидерот на партијата Костадин Костадинов рече дека прифаќањето на еврото може да доведе до „граѓанска војна“ во најсиромашната земја во ЕУ.
Одложувањето на датумот за усвојување на еврото за Бугарија ќе и даде на партијата дополнително време да го заврши собирањето потписи и да го одржи референдумот, чија цел е да го одложи членството во еврозоната за 20 години.
Бугарското општество е скептично кон заедничката европска валута поради високата инфлација во последните две години. Вазраждане го користи еврото за да ја зголеми сопствената политичка тежина пред парламентарните избори на 2 април и да шири проруски и антиевропски наративи.
КРИТЕРИУМИ НА ЕВРОЗОНАТА
Бугарија е во групата на првите три земји во однос на односот јавен долг/БДП – со долг од околу 23% од БДП. Земјата, исто така, го исполнува реперот за долгорочни каматни стапки со второ најдобро остварување по Шведска.
Важен мастришки критериум за приклучување кон европскиот монетарен механизам е стабилноста на цените, мерена преку инфлација, која не треба да биде повеќе од 1,5% над трите членки со најниска инфлација.
Друг услов се стабилни и одржливи јавни финансии, мерени преку буџетскиот дефицит и државниот долг. Земјата мора да има стабилни долгорочни номинални каматни стапки, кои не смеат да бидат повеќе од 2% над оние на трите членки со најдобри резултати по овој индикатор.
Последниот услов е стабилноста на девизниот курс, што бара да се трошат најмалку две години во валутниот механизам ERM II без сериозна депрецијација на локалната валута во однос на еврото, што не е проблем за Бугарија бидејќи земјата има валутен одбор во кој левот е врзан за еврото.
