Аналитика
Цените на становите континуирано растат во последните години и динамика на ваков тренд не е регистрирана уште од 2009 година. Цените на становите во Скопје во вториот квартал од годинава поскапеле за 11,5 проценти на годишно ниво, а поскапување од 8,2 проценти се бележи и во однос на претходниот квартал, покажува Индексот на цени на станови на Народната банка. Во првите три месеци од годинава, пак, цената на метар квадратен станбен простор поскапела за 4,7 проценти на годишно ниво но со намалување од 0,8 проценти споредено со цената заклучно со 2023 година. Според индексот на цени на Централната банка, каде референтна цена е земена 2010 година, во наредната декада се бележи намалување а поскапувањето почнува во 2020 година. Во последните четири години цената на квадратот е поскапена за 40 отсто споредено со 2010 година.
Во моментов цените на квадратен метар станбен простор во Скопје, во зависност од локацијата и градбата, се движат од 1.000 до околу 2.600 евра
Државниот завод за статистика (ДЗС) во 2021 година спроведе попис кој покажа дека во Македонија секој трет стан стои празен односно ненаселен.
Бројките покажуваат дека од вкупно 839.000 станови, 531.000 или 63,4 проценти се населени, а 307.000 станови или 36,6 проценти се ненаселени.
По региони најмногу празни станови има во Југозападниот регион каде од вкупно 51.000 станови над половината се празни, а најмалку празни има во Скопскиот регион каде од 243.000 станови, 29 проценти се празни.
Порталот „Пари“ контактираше со неколку експерти упатени во градежниот сектор, со кои разговараше за факторите кои придонесуваат за астрономските цени на становите, како и за диспропорција во цените дека предизвикува сериозни прашања за одржливоста на пазарот и достапноста на станбениот простор за просечниот граѓанин.
ЦЕНАТА НА КВАДРАТЕН МЕТАР ВО ЦЕНТРАЛНО ПОДРАЧЈЕ Е ОКОЛУ 2.600 ЕВРА
Според генералниот менаџер на Агенцијата за недвижности „Левел-7“, Игор Панчевски, во последните години, особено по ковид-кризата имаше зголемување на цените на недвижностите проследено од низа глобални и локални фактори. Тој смета дека истите кај нас го достигнаа својот максимум и веќе навлегуваме во период на стагнација од тој аспект, но од локален карактер, сè уште се бориме со повеќе фактори кои ја зголемуваат цената на становите.
-На глобално ниво ковид-кризата и војната во Украина во најголема мера влијаеа на цените на недвижностите бидејќи економската состојба, нивото на инфлација во целиот свет како и на зголемување на цените на градежните материјали и достапноста до истите се важен фактор при креирање на цените на недвижностите. На локално ниво имаме повеќе причини кои директно влијаат на состојбата на пазарот и цените на недвижностите – вели Панчевски.
На прашањето дали може да се очекува во иднина и намалување, тој вели дека со оглед на целосната ситуација не очекува намалување на цените на недвижностите, но стабилизација без поголеми флуктуации во која било насока, би требало да има.
-Во главна мера цените се условени најмногу од понудата и побарувачката и во услови на една таква глобална криза нашите граѓани инвестирањето во недвижен имот го гледаат како најсигурна инвестиција што директно влијаеше на побарувачката особено на станбениот простор. Исто така како голема причина за покачувањето на цените се и градежните парцели за градба односно нивната достапност особено во централниот дел на Скопје и најактрактивните локации како Центар, Тафталиџе, Карпош, Водно и Аеродром но и нивната вредност бидејќи со зголемувањето на цените на станбениот простор се зголемија и побарувањата на сопствениците на градежните парцели што директно влијае на креирање на цената на станбениот простор – укажува Панчевски.
Според него, треба да се размислува во насока на поголем и побрз развој на периферните делови од градот односно во подобрување на условите за живеење особено инфраструктурата и да се инвестира на тие локации каде што и цените на недвижностите се подостапни – вели Панчевски.
Цените на становите во Скопје во зависност од локацијата и понудата на квадратен метар се движат од 1.000-1.200 на периферните делови на градот како што се населба Илинден, Даме Груев, Радишани, 1.300- 1.500 евра во Ѓорче Петров, Влае, Хром, Ново Лисиче , Кисела Вода од 1.500-1.600 евра, Аеродром од 1.600 – 1.800 евра, Козле, Тафталиџе и Карпош од 1.800- 2.200 евра, додека во централниот дел на градот цените се движат од 2.200 – 2.600 евра.
ДА СЕ СТАВИ КРАЈ НА УРБАНИСТИЧКИОТ ХАОС
Според градежниот експерт Никола Велковски, цените на становите во Скопје се нереално високи, а воедно не се добиваат никакви сервисни услуги, што е далеку од квалитетно живеење.
–Надвор од секаква логика е да плаќаш 2.000 евра за квадрат, а да немаш активен и квалитетен живот. Становите во Скопје не нудат никакви пристапни сервисни услуги и најголем дел се само преноќишта, односно служат само за спиење. Тие станови се само за самци и за пензионери, а не и за семејства. Тие се со земјен пристап до влез, нема зеленило, нема паркинг, нема осветлување, нема игралишта, катастрофални услови за толку високи цени. Мора да се најде начин да се стави крај на урбанистичкиот хаос во градот и веќе да не им се задоволуваат апетитите на инвеститорите, кои што се жедни само профитот, а не ги интересира потребите на граѓаните – објаснува Велковски.
КОЈ Е ШЕФШЕТ ДЕМИРОВСКИ, МАКЕДОНСКИОТ „БОС“ НА МУНИЦИЈАТА, што ќе гради фабрика во Америка?
Најголемиот проблем, дополнува тој, е што сега трговците инвеститори со станови немаат свои локации и се обраќаат кај сопствениците на земјиште на кое е предвидено да се гради, кои пак ги покачија условите и цената.
-Порано имаше два модела за договор со инвеститорот, да го откупат земјиштето или да се договорат за заедничка градба со инвеститорот. Кога сопствениците видоа дека градителите ги покачија цените на становите сега и тие ги зголемија нивните услови. Ако порано за заедничка градба се бараше 20 до 30 проценти од земјиштето, сега отиде и до 40 проценти од земјиштето, што не е ниту легитимно, легално и логично. Но, затоа што едните сакаат да градат, сега другите ги зголемуваат условите и потоа се зголемува и цената и сето тоа е на штета на граѓаните. А во Скопје сега веќе има 70.000 до 80.000 празни станови – вели Велковски.
К.М.
