„ПАРИ“ ИСТРАЖУВАШЕ ШТО МОЖЕВМЕ ПОРАНО ДА КУПИМЕ СО ПРОСЕЧНА ПЛАТА: Пред 5 години сме можеле да купиме повеќе 57 килограми леб, пред 10 години 100 литри бензин помалку…

Пред 5 години сме можеле да купиме дури 57 килограми леб повеќе со тогашната просечна – нето плата во однос на сегашната, а платата „претворена“ во зејтин ни вредела 58 литри повеќе. Но, што се однесува до електричната енергија, сега со една просечна плата можеме да купиме 833 киловат-часа електрична енергија повеќе отколку пред 5 години.

Ова е резултатот од анализата што ја направи „Пари“  користејќи официјални податоци од Државниот завод за статистика и од Регулаторната комисија за енергетика.

Анализиравме како сме живееле пред една деценија и пред 5 години во споредба со сега. Но, она што не изненади како заборавен податок е што пред 10 години, односно во 2011 година сме имале високи цени, особено на бензинот и на зејтинот, но, истовремено сме имале и многу пониски цени на лебот, на струјата…  Високите цени на бензинот во услови на значително пониска плата, довело до тоа, тогаш со просечната нето-плата да може да се купат дури 100 литри бензин помалку отколку сега.

Според извештајот на НБРМ за 2011 година, просечната инфлација таа година била дури 3,9 проценти. Ова е период по големата финансиска криза од 2008 година, но и година со неповолни климатски прилики.

„Како и во претходната година, и во текот на 2011 година зголемувањето на ценовното ниво доаѓаше од фактори на страната на понудата, односно од понатамошниот пораст на светските цени на храната и енергијата. Главен двигател на растот на инфлацијата во текот на целата година беше прехранбената компонента, како и растот на цените на енергенсите и зголемувањето на домашните регулирани цени. Од аспект на динамиката, во првата половина на годината беше забележано забрзување на растот на домашната инфлација. Во овој период, протестите во Северна Африка и Блискиот Исток, како и природните катастрофи (коишто ги намалија приносите на пченка и пченица) имаа нагорни притисоци на светските цени на нафтата и храната“, пишува во Извештајот.

КОЛКУ БИЛ ЛЕБОТ, ЗЕЈТИНОТ И ШЕЌЕРОТ?

Според публикацијата на Државниот завод за статистика  „Макстат избор“, маслото за јадење во 2011 година чинело 83,6 денари, а сега е најчесто нешто околу 100 денари за еден литар. Но пред 5 години, маслото за јадење било значително поевтино и се купувало по 65 денари за еден литар, и таква цена всушност помалку или повеќе се држеше и наредните година, а во 2019 година, пред пандемијата, според Државниот завод за статистика, цента била и пониска и изнесувала 59 денари.

Во 2011 година особено била висока цената на шеќерот и изнесувала 55,8 денари, додека во 2016 година, шеќерот може да се купи за 38 денари – слично како и сега.

Пченичниот леб, како најосновен производ, статистичарите евидентирале дека во 2011 година чинел 53,3 денари за еден килограм, а во 2016 – 48,1денар. Колкава просечна цена ќе пресмета Државниот завод за статистика за 2021 година, допрва ќе видиме, но можеме слободно да кажеме дека сега еден килограм леб е околу 70 денари.

Движење на цените низ три основни прехранбени производи

КОЛКУ ЧИНЕЛЕ ГОРИВАТА?

Според објавените цени на Регулаторната комисија за енергетика, пред 10 години, односно во ноември, бензинот БС 95 чинел 76 денари за литар, а сега е 77 денари; бензинот БС 98 тогаш чинел 77,5 денари, а сега е 79, додека дизелот имал цена од 68,5 денари, а сега е поевтин и е 60 денари за еден литар. Пред 5 години, односно во 2016 година, горивата биле значително поевтини и во однос на сега, но и во однос на пред 10 години. Тие, во ноември 2016 ги имале следниве цени: бензинот БС 95 се продавал за 63 денари за литар. БС 98 за 65 денари, а дизелот чинел 50 денари.

Движењето на цените на бензините и на дизелот надолу, па нагоре

КОЛКАВА ЦЕНА ЗА СТРУЈАТА ПЛАЌАЛЕ ДОМАЌИНСТВАТА?

Во однос на енергенсите, ѕирнавме и во податоците за струја. Е тука веќе има видлива разлика.  Пред 10 години домаќинствата со еднотарифни броила плаќале по 3,77 денари за еден киловат- час електрилна енергија ( со вклучена ангажирана моќност од 33,33 проценти, што тогаш беше издвоен додаток , надвор од цената). Во 2016-та цената за еднотарифните броила била 4,46 денари за еден киловат-час, а сега е 5,36 денари за еден киловат-час. За двотарифните броила пак, ниската тарифа пред 10 години била 2,34 денари, а пред 5 изнесувала  2,78 денари, сега е 3,36 денари. Во однос на високата тарифа цените се движеле вака: во 2011 година – 4,71 денари, во 2016 година- 5,56 денари и сега 6,69 денари. Но, мора да се земе предвид дека за разлика од порано, годинава, со растот на цената на електричната енергија за 12,36 проценти, се намали и данокот на додадена вредност за струјата од 18 на 5 проценти.

Раст на цената на електричната енергија со вклучено ДДВ

(денари за киловат-час)

КАКВИ БИЛЕ ПРОСЕЧНИТЕ ПЛАТИ?

Но, за да биде реална анализата на цените мора да се земат предвид и просечните плати и колку од основните производи сме можеле да купиме со една просечна плата. За годинава, последна објавена просечна-нето плата е за август и таа изнесувала 28.642 денари. Пред 10 години пак, сме имале просечна нет-плата од  20.834 денари, а пред 5 години таа била 22.380 денари.

Платата претворена во леб, зејтин, шеќер, бензин и струја

Редакција Пари