Аналитика
Читајте квалитетна содржина на порталот ПАРИ – таму каде што информацијата вреди.
Во срцето на земјата, каде што светлината завршува, а тишината зборува – таму почнува трудот на македонските рудари. Не само што ја копаат рудата, туку тие ја градат и економијата. Во чест на нивната пожртвуваност, порталот Пари објавува анализа за работењето на најголемите рударски компании во 2024 година.
Петте најголеми рударски компании во Македонија во 2024 година оствариле вкупен приход од 265,6 милиони евра, а нивната заедничка добивка достигнува речиси 49 милиони евра, што е пораст од 11 насто споредено со 2023 година. Истовремено, просечната плата пораснала кај сите компании, а некои рудници прикажуваат значајни промени во својата пазарна динамика.
Овие рудници се распоредени низ различни региони на државата: Македонска Каменица е традиционален рударски град со експлоатација на олово и цинк; Радовиш има два активни рудника за бакар и злато; Пробиштип е симбол на рударството во Источна Македонија; Прилеп е глобално препознатлив по бел мермер – Сивец; а Кавадарци, иако познат по виното, развива рударски капацитети во околината.
„Во оваа анализа на порталот Пари ги разгледуваме клучните финансиски показатели на најголемите рударски компании – нивните приходи, добивки, годишните промени, висината на платите и бројот на вработени – за да добиеме појасна слика за состојбата во секторот во 2024 година.“
Извор: Бизнис Мрежа
Вкупните приходи на петте најголеми рударски компании во Македонија во 2024 г. изнесуваат 265,6 милиони евра, што е зголемување во однос на претходната година. Иако САСА останува водечки субјект во секторот, најголемиот раст го бележи БОРОВ ДОЛ, што укажува на промена во рамнотежата на пазарната моќ.
- САСА ДООЕЛ – Македонска Каменица: остварува највисок приход, од 94,8 милиони евра, но со мал пад, од 0,34 насто споредено со 2023 г. И покрај овој благ пад, САСА останува далеку пред конкуренцијата и ја задржува доминацијата во рударската индустрија.
- БОРОВ ДОЛ ДООЕЛ – Радовиш: бележи најголем раст, од 8,11 насто, со приход од 68,65 милиони евра. Ваквиот скок го позиционира како најдинамичен играч на пазарот, особено ако се земе предвид дека функционира релативно кратко време.
- БУЧИМ ДООЕЛ – Радовиш: има стабилен приход од 36,8 милиони евра, но со минимален пад од 0,11 насто, што упатува на одржување на позицијата, без поголеми растечки амбиции во текот на 2024 година.
- БУЛМАК 2016 ДООЕЛ – Пробиштип: постигнува раст од 2,09 насто, со приход од 33,23 милиони евра, што може да се смета за позитивен тренд во услови на променлива побарувачка за минерални суровини.
- МЕРМЕРЕН КОМБИНАТ АД – Прилеп: забележува значителен раст од 7,70 насто, достигнувајќи приход од 32,06 милиони евра, со што покажува постојан растечки капацитет, особено во извозот на прочуениот бел мермер.
Извор: Бизнис Мрежа
Вкупната добивка на петте најпрофитабилни рударски компании во Македонија во 2024 г. достигнува 49 милиони евра, што претставува раст од околу 11 насто во однос на 2023 г. Иако има значајни индивидуални разлики, трендот на профитабилност во секторот е позитивен.
- МЕРМЕРЕН КОМБИНАТ АД – Прилеп е најпрофитабилната рударска компанија во 2024 г., со добивка од 14,8 милиони евра, што е пораст од 8,37 насто. Ова го потврдува континуираниот пазарен успех на Сивецот како експортен производ.
- САСА ДООЕЛ – Македонска Каменица, иако лидер по приход, бележи пад на добивката од 20,59 насто, со што се спушта на втората позиција, со 13,8 милиони евра. Ова може да укажува на зголемени оперативни трошоци или намалена маржа.
- БОРОВ ДОЛ ДООЕЛ – Радовиш се издвојува со најголем годишен раст на добивката, од 70,28 насто, достигнувајќи 13,08 милиони евра. Станува збор за силен скок што ја доближува оваа компанија до првите две според профит.
- БУЧИМ ДООЕЛ – Радовиш прикажува блага негативна динамика со пад на добивката од 3,42 насто, спуштајќи се на 5 милиони евра, што укажува на стабилно, но неагресивно работење.
- МАШИНОКОП РЕСУРСИС ДООЕЛ – Кавадарци прикажува спектакуларен скок од 12.730 насто, но од исклучително ниска основа во 2023 г. Во апсолутни вредности, добивката за 2024 г. е 2,17 милиони евра, што ја прави значаен нов учесник во профитната мапа на рударството.
Спектакуларниот раст на МАШИНОКОП РЕСУРСИС нѐ заинтересира да го отвориме нејзиното досие.
📉 Машинокоп: Тежок пад, стабилна добивка и скромна плата и покрај растот
МАШИНОКОП ДООЕЛ Кавадарци, дел од истата група или поврзано правно лице со Машинокоп Ресурсис, во 2024 година бележи значаен пад на приходите, од 43,74 насто, и на добивката од 41,02 насто, но сепак останува профитабилна со добивка од 2,14 милиони евра.
Извор: Бизнис Мрежа
Извор: Бизнис Мрежа
И покрај слабите финансиски резултати, компанијата го зголемила бројот на вработени минатата година за 1,69 насто и броела 60 вработени, а просечната месечна плата пораснала за 25,19 насто. Таа изнесувала 34.002 денари во 2024 година, наспроти 27.160 денари во 2023 година.
Извор: Бизнис Мрежа
Иако процентуалниот раст е висок, апсолутниот износ останува најнизок во секторот, што покажува дека зголемувањето не е доволно за да се достигне платниот стандард на другите рударски компании.
Вработени: Стабилност кај најголемите, раст во Прилеп
Извор: Бизнис Мрежа
Најмногу вработени во 2024 година има БУЛМАК 2016 од Пробиштип ‒ 804 вработени – ист број како и во 2023 година. САСА од Македонска Каменица бележи скромен раст од 1,7 насто, достигнувајќи 779 вработени. Во БОРОВ ДОЛ и МЕРМЕРЕН КОМБИНАТ има раст од 1,02 насто и 8,33 насто соодветно, додека БУЧИМ е единствен со намалување на бројот на вработени – од 378 на 363 лица, односно пад од 3,97 насто.
Извор: Бизнис Мрежа
Просечната месечна плата во рударскиот сектор во 2024 година бележи раст кај сите компании. САСА ДООЕЛ останува лидер според висината на плата – 64.108 денари, што претставува пораст од 5,65 насто во однос на 2023 година.
Следуваат БОРОВ ДОЛ со 48.763 денари (+ 3,72 насто), БУЧИМ со 46.913 денари (+ 10,13 насто) и МЕРМЕРЕН КОМБИНАТ со 46.058 денари (+ 6,23 насто).
Најбрз пораст кај водечките компании има БУЛМАК 2016, кој од просечна плата од 40.404 денари во 2023 г. достигнал 45.843 денари во 2024 г., што е раст од 13,46 насто.
Иако сите рудници покажуваат тренд на подобрување, разликите меѓу платите сè уште се значајни – речиси 18.000 денари разлика меѓу највисоката и најниската просечна плата кај водечките рударски компании. Ова е одраз на разликите во пазарната позиција, профитабилноста, но и кадровската политика на секоја компанија поединечно.
Владата најавува стратегија, граѓаните бараат контрола
Министерката за економија Сања Божиновска во ноември 2024 г. изјави дека Македонија има рударски потенцијал што вреди суво злато, но предупреди дека идниот развој мора да се заснова врз еколошки стандарди. Владата подготвува нова Стратегија за рударство со фокус на зелени технологии, енергетска ефикасност и општествена одговорност.
Во исто време, еколошките организации бараат поголема вклученост на локалното население, како и усогласување со политиките за туризам, земјоделство и животна средина, при одобрување на нови рударски проекти.
Според Министерството за енергетика, рударскиот сектор:
- учествува со околу 1 насто во БДП на државата,
- покрива 22,36 насто од индустриското производство (од кои 11,24 насто метали и 11,12 насто неметални суровини),
- и ангажира над 8.000 работници во повеќе од 150 активни рудници низ Македонија.
Рударството е со стабилни резултати, но со разлики што зборуваат гласно
Анализата на петте најголеми рударски компании во Македонија покажува стабилен раст на вкупните приходи и добивки во 2024 година, што потврдува дека рударството останува значаен столб во индустриското производство. Со добивка од 49 милиони евра и приход од над 265 милиони, секторот е економски релевантен, но податоците откриваат и внатрешни поместувања – компании како Боров Дол го засилуваат темпото и ја менуваат пазарната рамнотежа.
Во исто време, Владата најавува нова стратегија за одржливо и еколошки прифатливо рударство, а граѓанскиот сектор бара повисока транспарентност и контрола. Од друга страна, растот на платите кај рударите е охрабрувачки, но разликите меѓу компаниите укажуваат на нееднаквост што сè уште опстојува – од највисока просечна плата од над 64.000 денари до најниска од само 34.000 денари.
Секторот напредува, но предизвикот останува – како да се одржи економската корист без компромис за човековото здравје, животната средина и локалната заедница?
Редакција Пари
Лектор: Христина Ангелеска-Мијоска
