ЗЈААТ 100.000 ПРАЗНИ СТАНОВИ – ниту носат економски ефект на вложувачите, ниту за државата

Се зголемува интензитетот на градежните активности – во октомври се издадени 363 дозволи за градба, што е за 11,7 проценти повеќе во однос на состојбата од пред една година. Зголемена е и вредноста на објектите што ќе се градат и изнесува 137,7 милиони евра. Најголем дел од инвеститорите се физички лица, предвидени се 913 станови, од кои над 35 проценти ќе имаат адреса во скопски Центар, покажуваат последните податоци на Државниот завод за статистика. Инаку, во Скопскиот регион ќе се изградат вкупно 471 стан. Издадени се 51 дозвола со вредност од 61,4 милиони евра. Наспроти тоа, за Североисточниот регион има само осум одобренија вредни 441 илјада евра.

Податоците од ДЗС откриваат дека најголем дел од инвеститорите во градежниот сектор се физички лица, кои се јавуваат како финансиери на 223 од вкупно 363 објекти. Останатите 140 објекти се поддржани од деловни субјекти, што укажува на значителна улога на индивидуалните граѓани во процесот на изградба на нови објекти.

Иако економското правило вели дека цените треба да се намалат кога понудата расте, пазарот на недвижности во Македонија покажува спротивен тренд. Бројот на станови во изградба расте, но и цените на становите бележат пораст, без разлика на поголемата понуда.

Порталот Пари контактираше со неколку експерти упатени во градежниот сектор, со кои разговаравме за факторите кои придонесуваат за астрономските цени на становите и покрај зголемената понуда на станови како и за одржливоста на пазарот и за достапноста на станбениот простор за просечниот граѓанин.

Според генералниот менаџер на Агенцијата за недвижности  „Левел-7“, Игор Панчевски, во последните години, особено по ковид-кризата имаше зголемување на цените на недвижностите проследено од низа глобални и локални фактори. Тој смета дека тие кај нас го достигнаа својот максимум и веќе навлегуваме во период на стагнација од тој аспект, но од локален карактер сè уште се бориме со повеќе фактори кои ја зголемуваат цената на становите.

-На глобално ниво ковид-кризата и војната во Украина во најголема мера влијаеа на цените на недвижностите бидејќи економската состојба, нивото на инфлација во целиот свет како и на зголемување на цените на градежните материјали и достапноста до истите се важен фактор при креирање на цените на недвижностите. На локално ниво имаме повеќе причини кои директно влијаат на состојбата на пазарот и цените на недвижностите – вели Панчевски.

Како што вели во разговор за Пари градежниот експерт Никола Велковски, најголем дел односно 90 отсто се деловни фирми или поединци кои инвестираат во недвижнини, а останатите 10 отсто се градежни фирми. Најголемиот проблем, дополнува тој, е што трговците инвеститори со станови немаат свои локации и се обраќаат кај сопствениците на земјиште на кое е предвидено да се гради, кои пак ги покачија условите и цената.

-Порано имаше два модела за договор со инвеститорот, да го откупат земјиштето или да се договорат за заедничка градба со инвеститорот. Кога сопствениците видоа дека градителите ги покачија цените на становите сега и тие ги зголемија нивните услови. Ако порано за заедничка градба се бараше 20 до 30 проценти од земјиштето, сега отиде и до 40 проценти од земјиштето, што не е ниту легитимно, легално и логично. Но, затоа што едните сакаат да градат, сега другите ги зголемуваат условите и потоа се зголемува и цената и сето тоа е на штета на граѓаните. А во Скопје сега веќе има 100.000 празни станови – вели Велковски.

И покрај толку празни станови, сепак расте изградбата на станбени згради, Велковски вели дека тоа е така поради тоа што повратот на средства во ова вложување е најсигурен и најбрз.

На прашањето дали во иднина може да се очекува цените на становите да паднат, со оглед на тоа што градежните материјали не поскапуваат, тој вели дека не очекува да се намалат бидејќи слободниот простор за градење е редуциран во Карпош и Центар и тоа дополнително ја зголемува цената на градежните парцели, а следствено на тоа и инвеститорите ги зголемуваат цените и штетата ја плаќаат граѓаните.

-Може да се случи мало релаксирање во просекот на цени на станови во Скопје бидејќи периферно сега се гради и тие може да ја релаксираат побарувачката во централното подрачје и да ја намалат цената на становите во периферните делови – објаснува Велковски.

Според Ангел Димитров, претседател на Собранието на Организација на работодавци на Македонија, кој даде свое мислење за порталот Пари, очигледно е дека за сопствениците на фирмите кои се занимаваат со изградба и продажба на станови овој бизнис е профитабилен и не случајно со градење на станови се занимаваат сите кои имаат капитал, без разлика на професијата.

-Факт е дека цената на станбениот простор во Скопје е поголем од многу други градови во околината, а таа е многу поголема во однос на бруто домашниот производ по жител.

Покрај миграцијата на голем број млади луѓе од внатрешноста на земјата во Скопје и потребата за да си го решат станбеното прашање, големо влијание на цената има изградбата и купувањето на станови заради изнајмување или за да се обезбеди вредноста на капиталот од инфлацијата и друг вид на ризици во иднина – потенцира Димитров.

Тој додава дека македонските граѓани сè уште се скептични во друг вид на инвестиции и вложувањето во стан им се гледа најстабилна инвестиција без големи ризици, а освен тоа може да се изнајми и да се добијат приходи од изнајмување.

-Ова доведе до фактот да голем број на станови во Скопје стојат празни и не носат никакви економски ефекти на вложувачите. Ваквата состојба е штетна и за економијта во целина, затоа што тоа е замрзнат капитал кој не допринесува за развој на земјата. Се разбира многу подобро е ако овие средства се вложат во бизнисот преку купување на акции или удели во некоја компанија или се отпочне со сопствен бизнис. Но за жал и сопствениците на голем број компании кои го затворија својот бизнис, остатокот од вредноста на компанијата не ја вложуваат во земјата туку најчесто се одлучуваат за купување на недвижност во Грција каде цените се пониски и очекуваат добри наемнини.

Ова е многу лошо, затоа што тие инвеститори, наместо во земјата, ќе стопанисуваат во туѓа држава, ќе плаќаат даноции ќе плаќаат некои услуги на странски работници – истакнува Димитров.

Како што споменува тој, оваа состојба со становите не може да трае вечно и мора да дојде моментот кога интересот ќе се намали и инвеститорите ќе го изгубат интересот за вложување во овој бизнис. Тогаш може да дојде до одредено намалување на цените на становите, но тоа нема да биде драматично.

Катерина Михајлова

Преземањето на авторски содржини (текстови и фотографии) од оваа страница е дозволено само делумно и важат условите опишани на следниот линк.