Аналитика
Светските воени трошоци достигнаа историски максимум од 2,24 трилиони долари во 2022 година, зголемувајќи се за 3,7% во однос на претходната година, бидејќи Европа го забележа својот најголем пораст од година во година на воените трошоци во најмалку 30 години, според податоците објавени во понеделникот од страна на Стокхолмски меѓународен институт за истражување на мирот (СИПРИ).
Воените трошоци на Европа се зголемија за 13% во 2022 година во споредба со претходната година и во голема мера се одговорни од руските и украинските трошоци, се вели во соопштението на меѓународната безбедносна група. „Постојаниот пораст на глобалните воени трошоци во последниве години е знак дека живееме во сè понебезбеден свет“, изјави Нан Тијан, висок истражувач во Програмата за воени трошоци и производство на оружје SIPRI. „Државите ја зајакнуваат воената сила како одговор на влошената безбедносна средина, која тие не предвидуваат подобрување во блиска иднина“, рече Тијан.
Централна и Западна Европа потрошиле 345 милијарди долари минатата година, за првпат надминувајќи ги трошоците во 1989 година кога завршувала Студената војна.
Воените трошоци на Финска забележаа најостриот пораст со 36%, потоа Литванија со 27%, Шведска со 12% и Полска со 11%.
„Инвазијата на Украина имаше непосредно влијание врз одлуките за воените трошоци во Централна и Западна Европа. Ова вклучуваше повеќегодишни планови за зголемување на трошоците од неколку влади“, рече Диего Лопес да Силва, висок истражувач од SIPRI Military Expenditure and Arms Production.
Тој истакна дека е разумно да се очекува воените трошоци во Централна и Западна Европа да продолжат да растат во годините што следат.
Воените трошоци на Русија се зголемија за околу 9,2% минатата година, достигнувајќи 86,4 милијарди долари, при што земјата се искачи на третото место од петтото место. Тоа беше еквивалентно на 4,1% од бруто домашниот производ (БДП) на земјата во 2022 година, од 3,7% од БДП во 2021 година.
Воените трошоци на Украина достигнаа 44 милијарди долари во 2022 година.
„Со 640%, ова беше највисокото едногодишно зголемување на воените расходи на една земја забележано во податоците на SIPRI. Како резултат на зголемувањето и штетите поврзани со војната врз украинската економија, воениот товар се искачи на 34% од БДП. во 2022 година од 3,2 отсто во 2021 година“, се вели во соопштението.
САД – НАЈГОЛЕМИОТ ГЛОБАЛЕН ПОТРОШУВАЧ НА ОРУЖЈЕ
Воените трошоци на САД беа вкупно 877 милијарди долари во 2022 година, што е за 0,7% повеќе од претходната година.
Земјата учествуваше со 39% од вкупните глобални воени трошоци, рангирајќи се на врвот. „Зголемувањето на воените трошоци на САД во 2022 година во голема мера се должи на невиденото ниво на финансиска воена помош што и го обезбеди на Украина. Со оглед на обемот на трошоците на САД, дури и мало зголемување во проценти има значително влијание врз нивото на глобално воени трошоци“, рече Тијан.
Според податоците, американската воена помош за Украина изнесуваше вкупно 19,9 милијарди долари во 2022 година – најголемата сума на воена помош дадена од која било земја на еден корисник во која било година од Студената војна.
Кина ги следеше САД како втор најголем воен трошач со 292 милијарди долари минатата година, што е за 4,2% повеќе во споредба со 2021 година. Воените трошоци на земјата се зголемуваат 28 последователни години, соопшти SIPRI.
Јапонските воени трошоци се зголемија за 5,9% во 2022 година, достигнувајќи 46 милијарди долари или 1,1% од нејзиниот БДП. Минатогодишните воени трошоци беа највисоки во Јапонија од 1960 година, поттикнати од стратегијата за национална безбедност објавена минатата година.
Индија и Саудиска Арабија беа четврти и петти најголеми воени трошења минатата година со 81,4 и 75 милијарди долари, соодветно.
Воените трошоци на членките на НАТО пораснаа за 0,9 отсто
Според SIPRI, реалниот раст на глобалните воени трошоци минатата година беше забавен од ефектите на инфлацијата, која забележа највисоки нивоа во последните децении во многу земји.
Минатата година беше забележан пораст од 0,9 отсто на воените трошоци на членките на НАТО, достигнувајќи 1,23 трилиони долари. Обединетото Кралство имаше најголеми воени трошоци во Централна и Западна Европа со 68,5 милијарди долари, додека околу 2,5 милијарди долари од овој вкупен износ беа финансиска помош за Украина.
