Аналитика
Неодамна објавена научна студија тврди дека јадрото на Земјата можеби престанало да се врти или дури сега се врти наназад, според една нова студија. Јадрото на нашата планета се состои од надворешен слој на течен метал и внатрешно јадро од цврст метал што е околу 70 проценти од големината на Месечината.
Во науката се верува дека јадрото ротира спротивно од стрелките на часовникот кога се гледа од Северниот пол, како и остатокот од планетата Земја. Но, студијата која ги анализираше податоците за сеизмичките бранови во изминатите 60 години од истражувачите од Универзитетот во Пекинг во Кина, заклучи дека ротацијата на јадрото престана околу 2009 година, а потоа повторно започна во спротивна насока.
Целосен циклус (во едната, а потоа во другата насока) на овој замав е околу 70 години, додаваат тие. Според истражувачите, последната промена на ротацијата пред 2009 година би се случила на почетокот на 1970-тите, а следната ќе се случи во средината на 2040-тите.
КОНТРОВЕРЗНИ НАОДИ
Сè уште има многу дебати за природата на јадрото на Земјата, бидејќи собирањето информации за него е исклучително тешко.
Работ на надворешното јадро се среќава со обвивката на Земјата на длабочина од околу 2.890 km, а се верува дека ова надворешно јадро е направено од течно железо и никел.
Внатрешното јадро започнува на околу 5.000 km под површината на планетата и се смета дека е направено од цврсто железо и никел, поради екстремниот притисок што ги принудува атомите на металот да се спакуваат заедно.
Се наоѓа во течното надворешно јадро и се верува дека ротира во иста насока како и остатокот од Земјата, врз основа на анализа на сеизмички бранови предизвикани од земјотреси.
Ксиаодонг Сонг и Ји Јанг ги проучувале овие сеизмички бранови, пронаоѓајќи поврзано „постепено враќање назад на внатрешното јадро како дел од приближно седумдецениската осцилација“. Нивниот труд е објавен во списанието Nature Geoscience.
„Ова е многу внимателна студија спроведена од одлични научници кои користеа многу податоци“, рече Џон Видејл, сеизмолог од Универзитетот во Јужна Калифорнија, кој не беше вклучен во истражувањето. Сепак, тој додаде дека „ниту еден од постоечките модели навистина не ги објаснува добро сите достапни податоци“.
КОЛКУ ЧЕСТО СЕ МЕНУВА РОТАЦИЈАТА?
Видал минатата година објави студија која сугерира дека внатрешното јадро осцилира многу побрзо, менувајќи го правецот на секои шест години, според сеизмичките податоци од две нуклеарни експлозии кои датираат од доцните 1960-ти и почетокот на 1970-тите.
Само неколку кратки децении знаеме дека внатрешното јадро на Земјата ротира во однос на обвивката над неа, бидејќи тоа беше потврдено во 1996 година од Сонг и неговиот колега сеизмолог Пол Ричардс од Универзитетот во Колумбија. Пред нивната работа, идејата дека внатрешното јадро на Земјата ротира одвоено од остатокот на планетата беше недокажана теорија, предвидена со недокажан модел на магнетното поле на Земјата.
Оттогаш, научниците од Земјата се обидуваат да откријат – од растојание од 5.100 километри (или 3.170 милји) – колку брзо или бавно се врти внатрешното јадро.
На почетокот, се сметаше дека внатрешното јадро прави целосна револуција на секои 400 години, управувано од електромагнетен вртежен момент и балансирано со гравитациско влечење. Но, други научници набрзо теоретизираа дека се врти многу побавно, за целосно да се врти 1.000 или повеќе години.
За брзината на оваа ротација, и дали таа варира, сè уште се дебатира денес. Сепак, внатрешното јадро продолжува по својот весел пат, несвесен за бурната дебата погоре.
Повторно навлегувајќи, Сонг се врати на истиот метод што тој и Ричардс го користеа за да заклучат дека внатрешното јадро се тркала наоколу. Во 1996 година, дуото следеше читања на сеизмички бранови од повторени земјотреси наречени дублети кои минуваа низ внатрешното јадро, од јужниот дел на Атлантикот до Алјаска, помеѓу 1967 и 1995 година.
Доколку внатрешното јадро не се помести, ударните бранови требаше да го поминат истиот пат. Но, Сонг и Ричардс покажаа дека сеизмичките бранови беа за дел од секундата побрзи од 1960-тите до 1990-тите.
Друг геофизичар, Хрвоје Ткалчиќ од Австралискиот национален универзитет, верува дека циклусот на внатрешното јадро е околу 20 до 30 години, наместо 70 години предложени од овонеделната студија во Nature Geoscience.
Истражувачите од Универзитетот во Пекинг во својот труд тврдат дека оваа осцилација „се совпаѓа со промените во неколку други геофизички набљудувања“, како што е должината на деновите и промените на магнетното поле на Земјата.
„Овие набљудувања обезбедуваат докази за динамични интеракции помеѓу слоевите на Земјата, од најдлабоката внатрешност до површината, потенцијално поради гравитациското спојување и размената на аголниот моментум од јадрото и обвивката до површината“, пишуваат тие. „Се надеваме дека нашето истражување ги мотивира истражувачите да дизајнираат и тестираат модели кои ја третираат Земјата како интегриран динамичен систем“, објаснуваат научниците.
