Аналитика
Медиумите шират стравови за потенцијална инфлација и ценовен шок во Македонската економија.
Ајде да фрлиме објективна мисла врз темава и да појасниме дали стравувањата за инфлација се основани или не.
Што е инфлација?
Инфлацијата е две работи:
- Зголемување на цените на сите добра и услуги
- Континуирано во подолг временски период
Може да се зборува за инфлација кога имаме зголемување на СИТЕ а не само на одредена категорија на цени во потрошувачкиот индекс. Зголемувањето само на извесни цени не претставува инфлација.
Може да се зборува за инфлација кога генералното зголемување на цените се одвива подолг временски период, речиси без прекини. Тримесечно зголемување на цените не може да биде окарактеризирано како инфлација. Ниту шестмесечното. Можеме да зборуваме за инфлација ако имаме континурано зголемување на сите цени, барем во последните една или две години.
Зошто е потребна ваквата дефиниција?
Поради тоа што е битно да се разликува меѓу инфлација на страната на побарувачката (demand side inflation) и инфлација на страната на понудата (supply side inflation).
Токму одовде тврдам дека стравувањата за инфлација не се основани, а ова ќе го видиме и со практични пример.
Оние што следат светски финансиски пазари можат да се сетат на паниката што настана поради зголемување на цената на дрвената граѓа оваа пролет. Бидејќи граѓата е енергенс, се стравуваше дека вртоглавиот раст на неговата цена би предизвикало ценовна спирала и пораст на трошоците за производство.
Ете што се случи со цената на фјучерсите за граѓа само неколку месеци после тие иницијални стравувања и медиумски Армагедони:
Ова го нарекуваме инфлација?
Ајде да земеме и уште еден пример:
Гледаме слично сценарио и кај железната руда, уште еден битен енергенс.
И кај двата примери гледаме дека стравовите на инфлација иако широко распостранети во извесен период, сепак не беа основани.
Ова што го сведочиме тука не е инфлација туку шок на страната на понудата.
Што го предизвикува тој шок на страната на понудата?
Затварањето на економиите поради КОВИД пандемијата. За жал ова се случува кога бирократи се задолжени за националните економии ширум светот – невини луѓе страдаат.
Сум рекол повеќе пати претходно – економијата не е машина што можеш да ја исклучиш и уклучиш со притискање на копче и да очекуваш дека капацитетите и потрошувачката повторно ќе се вратат на линијата на тренд од претходно.
Што всушност го предизвикува тој шок на понудата?
Синџир на набавки. Циклусите во инвентар.
Да земеме класичен пример.
Мал супермаркет забележува пад на побарувачката, најверојатно предизвикан од прогласувањето на карантин. Ситуацијата продолжува а супермаркетот е полека приморан да направи прилагодувања. Го известува големопродажниот магазин дека ќе нарачува помалку.
Еден, два три супермаркети му носат иста вест на големопродавачот така што и тој е принуден да направи прилагодувања и да ги намали своите порачки од производителот. И производителот е набргу во истото сценарио и е присилен да го дескалира своето производство и да отпушта вработени.
Се забележува ненадеен скок на побарувачката поради некакви ваучери на Министерството за Економија. Бизнисите не можат да одговорат инстантно поради природата на синџирите на набавка. Најпрвин малите бизниси забележуваат дека не можат да си го пополнат инвентарот. Ова го поистоветуваат со логистички препреки и на база на тоа ги зголемуваат порачките, надевајќи се дека при поголема нарачка, барем дел од неа ќе успее да стигне.
Големопродавачите наскоро се соочуваат со слично сценарио и одговараат на сличен начин, што уште повеќе допридонесува до уште поголеми транспортни проблеми и уште повеќе затнувања. На проблемот придодава и Кoвид неизвесноста, што ги присилува продавачите да прават уште поголеми набавки одеднаш, за недај боже, а и граѓаните да натрупуваат залихи во очекување на некаква инфлаторна спирала. Со тоа уште повеќе го зголемуваат притисокот врз транспортниот систем и предизвикуваат затнувања.
Ова се нарекува шок на страната на понудата – дисбаланс во нивоата на инвентар кај учесниците во синџирот на набавки – мало продавачи, големопродавачи и производители.
Продолжи со читање тука – Bankometar.mk
