Аналитика
Елките веќе сигурно се накитени во секој дом. Но, обично секој има традиција да си ја „поднови“ елката со уште некој лампион пред Божиќ, а потрагата по интересен украс, или пак, по нова елка, секогаш има своја магија. Прошетката крај тезгите, или низ продавниците, каде што од полиците сјаат украси во многу бои, еленчињата и Дедо Мраз „раскажуваат“ новогодишни приказни и ги носат децата во една предновогодишна бајка, а возрасните ги прават повторно деца, се секогаш омилениот дел од предновогодишните празнувања.
Но, оваа година, нашата прошетка покажа дека има многу помала понуда и на лампиони и на елки, а дека цените се високи. Како што се информиравме, трговците многу доцна и ги добиле украсите и елките, а набавните цени биле многу повисоки.
– Годинава доцнеа нарачките, а и немаше некој избор поради високите цени. Колку што сме информирани, растот на цените на украсите и на елките е предизвикан од растот на цените на металот, на пластиката, но и од транспортот. Сега еден контејнер од Кина чини и 4 пати повеќе во однос на лани – велат увозниците.
Поголемите лампони годинава се породаваат по 100-150 денари, сосема малите фабрички украсени елкички за на маса од 30-тина сантиметри достигнаа цена и од 600 денари, поубавите кукли Дедо Мраз зависно од големината се по 1.000, 2.000, па и 3.000 денари… Речиси и да ги нема раскошните вештачи елки кои изгледаа како вистински. Понудата се врати на старите елки, онака како што изгедаа пред десетина години, но со цени многу повисоки, па така најмалите и најобичните од половина метар се 400 денари, а од 1,5 метар околу 2.500 денари.
ИСТОРИЈАТА НА УКРАСЕНАТА ЕЛКА
Но, да не ја расипуваме маѓијата со цени. Кој што има, и колку што може, нека си го разубави домот, важно е да го внесе празничниот дух во овие студени денови, а ние ќе ви помогнеме со топлата приказна за потеклото на новогодишната елка, која всушност е попозната како божиќно дрво, затоа што нејзината понова историја се поврзува со овој христијански празник. Но, украсените елки датираат од многу порано и се смета дека ги имале уште древните народи, а се поврзуваат со славењето на зимската краткоденица на 21 декември, од кога почнува да се зголемува денот, односно како победа на светлината на Сонцето и на животот, над темнината.
За тоа како насатанала современата традицијата за украсувањето на елката има многу информации, но тие водат кон различни земји, а најспоменувана е Германија.
Според „Британика“ модерната новогодишна елка потекнува од Германија, каде што семејствата ставале рајско дрво во своите домови на 24 декември, верскиот празник на Адам и Ева. На него закачувале наполитанки и свеќи, кои ја симоболизирале светлината на Христос што ја дава на светот.
Германија, како татковина на украсената елка, е опишана и во текстот „Историја на божиќното дрво“, објавен на сајтот на телевизискиот канал History.
„Германија е заслужна за започнување на традицијата на божиќното дрво како што сега ја знаеме во 16 век кога побожните христијани донеле украсени дрвја во своите домови. Некои правеле божиќни пирамиди од дрво и ги украсувале со зимзелени растенија и свеќи, ако имало малку дрва. Општо прифатено е верувањето дека Мартин Лутер, протестантскиот реформатор од 16 век, прв додал запалени свеќи на дрвото. Одејќи кон својот дом една зимска вечер, составувајќи проповед, тој беше восхитен од сјајот на ѕвездите што трепкаа среде зимзелените зеленило. За да ја долови сцената за своето семејство, подигнал дрво во главната просторија и неговите гранки ги поврзал со запалени свеќи.“
Има и тврдења дека и Латвија и Естонија биле дом на првата украсена елка. Според некои докази, во Лавонија (денешна Латвија и Естонија), во 1441, 1442, 1510 и 1514, братството на Црните глави, за празниците, во нивните домови, во Рига и Ревал (денешен Талин), поставувале дрво. Потоа, дрвото се носело на градскиот плоштад каде што членовите на братството играле околу него.
Според „хроничарите на новогодишните елки“, вештачките новогодишни елки биле развиени во САД во 1930-тите. Тие беа направени од влакна од четка. Во 1950-тите и 1960-тите години се забележува масовно производство на алуминиумски и пластични дрвја.
НЕКОГАШ УКРАСИТЕ БИЛЕ НЕДОСТАПНИ ЗА “ОБИЧНИТЕ“ ЛУЃЕ
Сите записи за традицијта на елакта водат кон фактот дека таа прво се украсувала со јаболка, или со ореви, со суво овошје. Историјата на лампионите и на другите украси доаѓа подоцна, но тие биле многу скапи и недостижни за обичните луѓе.
Украсената елка била и начин за поажување на раскошот на благородништвото. Во едно видео за историјата на новогодишните елки, поставено на „Бртаника“ се забележува дека австриската царица Елизабета дури поставила дрво за секое од нејзините деца во царскиот салон и дека украсите на елката биле луксуз премногу скап за сите, освен за високото општество – сè било рачно изработено.
Се смета дека и едно кралско семејство, прикажувајќи го раскошот на елката и на собраното семјсто околу неа ја направило оваа традиција во тренд. Во 1848 година, британската кралицата Викторија и нејзиниот сопруг принцот Алберт во Illustrated London News објавиле илустрација од нивното семејство собрано околу украсена новогодишна елка. Кралицата Викторија во своето време се сметала дека наметнува трендови и дека токму оваа илустрација ја создала магијата на новогодишната елка.
