Аналитика
Спроведувањето на првата национална Стратегија за финансиска едукација и финансиска инклузија засилено напредува. Оттука, четвртокот и петокот, финансиските регулатори од земјава предводени од Народната банка во рамките на Координациското тело за финансиска едукација и финансиска инклузија, заедно со Меѓународната мрежа за финансиска едукација при Организацијата за економска соработка и развој (ИНФЕ-ОЕЦД) во соработка со Министерството за финансии на Холандија, организираат работилница, во рамките на програмата на Конституенцата и програмата „Манивајс” (Money Wise).
Првиот ден на работилницата беше посветен на успешно спроведување на Стратегијата – „Координирани напори за зајакнување на финансиската писменост во Северна Македонија”. Во текот на вториот ден ќе се разгледуваат предизвиците во доменот на финансиската писменост во однос на дигиталните финансиски услуги, како и прашања за ползувањето на дигитализацијата во финансиската едукација.
Покрај финансиските регулатори, на настанот учествуваат и банките, штедилниците, пензиските друштва, друштвата за осигурување, посредниците во осигурувањето, друштвата за управување со инвестициските фондови, брокерските куќи, берзата, централниот депозитар за хартии од вредност, финансиските друштва и најважно, учествуваат претставници на граѓанскиот сектор – на сите асоцијации и здруженија коишто досега имаат искажано интерес за спроведување активности во сферата на финансиската едукација и заштитата на потрошувачите.
„Имајќи ја предвид важноста на финансиската едукација во динамичниот и иновативен финансиски систем, постои реална потреба од системски пристап во спроведувањето на усвоената Стратегија за финансиска едукацијата и финансиска инклузија. Централната банка заедно со другите финансиски регулаторни органи имаат водечка улога во овој процес. Според резултатите од последната анкета за финансиската писменост на возрасното население во Југоисточна Европа, спроведена од ОЕЦД, Народната банка се издвојува како централна банка од регионот во којашто локалното население има најголема доверба како институција којашто овозможува финансиска едукација. Но, активното учество и на другите засегнати страни, од приватниот и граѓанскиот сектор, е особено важно за да се постигнат целите и мисијата коишто ги имаме поставено пред нас.” – истакна гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска, во своето обраќање со коешто го отвори настанот.
На отворањето се обрати и заменик-министерот за финансии, Димитар Ковачевски.
„Пандемијата во изминатите две години постави нови цели пред нас. Инвестициите во образованието несомнено треба да бидат од најголем интерес за општеството. Доколку сакаме да постигнеме инклузивен раст, мора да инвестираме во човечки капитал, образование и подобрување на квалификациите. Инвестициите во човечки капитал придонесуваат за подобри вештини, зголемена продуктивност и забрзан економски раст, како и намалување на сиромаштијата и нееднаквоста.” – нагласи заменик-министерот, Ковачевски и додаде дека единствено со заеднички напори можеме да придонесеме за создавање пообразовано општество.
„Длабоко верувам дека, доколку потенцијалните потрошувачи на осигурителни услуги се добро едуцирани и можат јасно да ги утврдат и да ги изразат своите потреби за осигурување, просторот за недоречености во понудата на осигурителни услуги ќе биде значително стеснет, а оттука и незадоволството и бројот на жалби и претставки значително ќе се намалат. Едукацијата за побарувачката, односно за потрошувачката за осигурителни услуги треба да ја прават сите пазарни, односно општествени чинители.” – истакна претседателот на Советот на експерти на Агенцијата за супервизија на осигурување, Крсте Шајноски.
„Современиот свет на финансии – глобализиран, иновативен и полн со информации, нуди различни формални начини за индивидуално финансиско образование. Сепак, подобри резултати може да се постигнат со институционален пристап. Така, на општествата им треба координиран и активен пристап и за повисоки нивоа на финансиска писменост. Новиот Кодекс за добри практики за финансиска едукација ги насочува програмите и активностите за финансиска едукација што ќе бидат осмислени и применети како алатки за зголемување на финансиската писменост и заштитата на потрошувачите на финансиски услуги. Ова се прави со очекување дека таквите програми и активности ќе го олеснат носењето подобри одлуки за користење и управување со финансиските услуги и справување со ризиците, а со тоа ќе ги ублажат потенцијалните негативни ефекти. Кодексот ќе ги воспостави сите принципи што ќе се применуваат со спроведувањето на националната Стратегија за финансиска едукација на населението во нашата земја од страна на јавниот, приватниот и граѓанскиот сектор коишто ќе се вклучат во оваа активност.” – посочи Кирил Јовановски, комисионер во Комисијата за хартии од вредност.
Од Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС), на отворањето на работилницата се обрати Дарко Саздов, член на Советот на експерти на МАПАС.
„Во новите економски текови, кога финтек-услугите сѐ повеќе се дел од нашата реалност, сѐ поголема е потребата од трансформирање на системите и нивно дигитализирање, со што повисокото ниво на финансиска писменост ќе биде основен предуслов за зголемување на разбирањето на пензискиот систем и пензиските производи. Сето ова, подразбира и потреба од наша поголема посветеност кон активностите за заштита на потрошувачите. Како финансиски регулатор активно сме вклучени во целокупниот процес, особено во делот за заштитата на сегашните и идните членови на пензискиот систем и анализите на потребата од надградба на постојната регулатива и нејзино усогласување со европските стандарди во оваа област. Во тој домен, посебен предизвик за нас е воспоставувањето супервизија на деловните практики на пензиските субјекти со јасна насоченост кон заштитата на правата на членовите на пензиските фондови преку зголемување на транспарентноста на системот, навременост и точност во прикажувањето на резултатите на системот, односно обезбедување најдобра услуга и производ за клиентот.” – нагласи Саздов.
Од Министерството за финансии на Холандија нагласија дека пандемијата повторно докажа колку е важна финансиската издржливост за граѓаните.
„Оние кои се финансиски ранливи се првите што ќе бидат погодени од економските последици од пандемијата. Финансиската едукација е еден од најважните елементи за подобрување на финансиската издржливост на домаќинствата. Најважно е да се соработува со цел навистина да им се помогне особено на финансиски ранливите граѓани. Можеме многу да постигнеме заедно и да учиме едни од други. Како Министерство за финансии на Холандија, имаме привилегија да бидеме домаќини на платформата „Манивајс”. Оваа платформа е единствена соработка помеѓу многу различни засегнати страни што имаат за цел да ја подобрат финансиската способност на холандските граѓани. Министерството, исто така, воспостави програма за техничка соработка со земјите од нашата Конституенца во ММФ, Светската банка и ЕБОР. Во нашиот проект со ОЕЦД, „Манивајс” и Програмата за Конституенцата на Министерството за финансии се здружија за да ги поддржат земјите од Конституенцата во зајакнувањето на финансиската писменост, како што денес ни покажуваат засегнатите страни во Северна Македонија.” – беше истакнато на настанот од претставниците на холандското министерство.
Според ОЕЦД, на земјава треба да ѝ се честита за усвојувањето на првата национална Стратегија за финансиска едукација и финансиска инклузија и на Кодексот на добри практики за финансиска едукација.
„ОЕЦД со задоволство го поддржа развојот на овие важни иницијативи, коишто сведочат за долгорочната посветеност кон финансиската едукација и финансиската вклученост на сите национални засегнати страни, а особено на Народната банка.” – беше нагласено на отворањето.
На работилницата веќе се презентираа резултатите од најновата анкета за финансиската писменост на возрасното население во Југоисточна Европа (2020), спроведена од ИНФЕ-ОЕЦД, при што акцентот беше ставен на резултатите за нашата земја. Тие укажуваат на сферите во коишто во следниот период ќе се засилат активностите за унапредување на финансиската писменост на населението, при што ќе се применуваат релевантните пристапи и современите методи коишто ги препорачува и ОЕЦД. Во рамките на настанот, се спроведе и е-анкета за сите учесници, за степенот на нивната подготвеност и потребите за вклучување во финансиската едукација во земјата.
Во текот на вчерашниот ден, една сесија му беше посветена на клучниот аспект на вклученоста на приватниот и граѓанскиот сектор во активностите за финансиска едукација, при што се разговараше за препораките и насоките на ИНФЕ-ОЕЦД во оваа сфера и нивното применување приспособено на локалниот контекст, во рамките на Кодексот на добри практики, којшто неодамна беше усвоен од финансиските регулатори во земјава.
Финансиската инклузија и заштитата на потрошувачите ќе бидат обработувани во текот на денешниот ден. Притоа, ќе се зборува за заштитата на финансиските потрошувачи во дигиталната ера, преку презентирање на насоките за политиките на ИНФЕ-ОЕЦД, при што ќе бидат нагласени очекувањата од финансиските регулатори. Учесниците на работилницата ќе разговараат и за трендовите забележани за време на пандемијата на ковид-19, коишто го забрзаа процесот на дигитализација. Понатаму, ќе се разгледа улогата на дигиталната финансиска писменост во поддршката на корисниците на финансиските услуги и производи и на добрите практики за финансиска едукација на населението за дигитални финансиски услуги.
Разменетите искуства и ставови, со активно учество на експерти од ИНФЕ-ОЕЦД и од Холандија ќе придонесат за успешното спроведување на првата национална Стратегија за финансиска едукација и финансиска инклузија, којашто беше донесена во јули годинава, а беше изработена во рамките на регионален проект координиран од ИНФЕ-ОЕЦД, со голема поддршка од Министерството за финансии на Холандија. Нејзиното спроведување веќе е започнато, при што меѓу другото неодамна беше усвоен и првиот Кодекс на добри практики за финансиска едукација.
