Аналитика
Пред две години бевме погодени од пандемија на коронавирус која предизвика првенствено криза во синџирот на снабдување, а откако епидемиската ситуација стивна оваа година, избувна конфликт меѓу Украина и Русија, кој веќе предизвика превирања во земјоделскиот и енергетскиот сектор на светската економија.
Со растот на економските несигурности во разговорите меѓу луѓето, се повеќе се поставува прашањето дали и како да се заштедат или зачуваат заштедените пари/собраниот капитал, во новосоздадениот контекст. Иако буквално е невозможно да се тврди дека каков било вид заштеда е, во апсолутна смисла, безбеден од секој ризик, ако ги погледнеме историските податоци и искуство, сепак постојат начини да се „заштедат“ пари.
Искусните и учените инвеститори ги нарекуваат „безбедни засолништа“ и овие глобални производи ја докажале својата стабилност и способност да ја зачуваат вредноста во неколку случаи, т.е. низ неколку економски кризи, а многумина кои решија да инвестираат таму, крајот на кризата го дочекаа нешто побогато од порано.
Како што вели за „Блиц Бизнис“ редовниот професор на белградската банкарска академија, проф. д-р. Зоран Грубишиќ дека досега, по правило, инвеститорите, и малите и големите, наоѓаа сигурни засолништа за своите пари и капитал во злато, недвижнини и стабилни валути на силните економии.
– Така е и сега, најголем дел од нив се инвестирани во злато, недвижен имот и стабилни валути како што е швајцарскиот франк, истакнува Грубишиќ.
Злато
Златото не ни доаѓа баш така на памет. Сега е традиционален, е безбедно засолниште за капиталот на големите инвеститори, а со текот на времето и малите инвеститори почнаа да инвестираат во злато.
Оваа стока се инвестира на неколку начини: од инвестициско злато во форма на лостови со различни големини и тежина, златни дукати до инвестирање на светските берзи, а ако ги погледнеме историските податоци, ќе видиме зошто.
Земете ја на пример финансиската криза од 2007-2008 година и како тогаш се однесувало златото. Како и секогаш досега, вредноста на златото првично падна откако Леман Бредрс прогласи банкрот, за да продолжи да расте по завршувањето на рецесијата во 2009 година, а престана дури во 2011 година (кога достигна цена од околу 59 долари за грам, а пад на вредностите од овие нивоа за прв пат е забележан дури на почетокот на 2013 година.
Историски максимум во однос на цените, златото достигна во август 2020 година, кога една унца вредеше нешто под 2.075 долари, додека сега една унца вреди помалку од 1.947 долари. Ако го погледнеме само движењето на цените во последниот месец, од кога се засили нов бран на геополитички превирања (податоци преземени од сајтот goldprice.org).
Но, она што мал број луѓе го прават, а според експертите има ист, па дури и подобар ефект од директното купување злато, е инвестирање во истото на берза.
– Она што често се препорачува во даден контекст е инвестирање во злато на берзата, како и во хартии од вредност кои произлегуваат од самото злато. Исто така, многу инвеститори кои директно инвестираа во акции на некои компании, сега тоа го прават во индекси кои произлегуваат од акциите на големите светски компании, изјави за „Блиц Бизнис“ брокерот Бранислав Јоргиќ.
Недвижен имот
Како што постојано објаснуваат експертите, цените на пазарот на недвижности ќе продолжат да растат во текот на оваа година, дека падот на цените е малку сигурен и дека пред тоа цената ќе се стабилизира на ниво каде побарувачката повеќе нема да се зголемува до овој степен.
– Сите статистички параметри покажуваат дека ќе има благ пораст на цените. Во секој случај, зголемувањето на цените зависи од понудата и побарувачката, од локацијата на имотот, како и од количината на пари на пазарот. Земјиштето е многу скапо, набавката на материјали е иста, а расте и работната сила. Луѓето масовно пласираа пари во недвижен имот како сигурна заштеда, изјави за Блиц Бизнис проценителот на недвижности и експерт Милиќ Ѓоковиќ.
Сепак, инвестирањето во недвижен имот има еден недостаток.
– Недвижностите се уште се прескапи за малопродажни инвестиции, така што голем број мали инвеститори не можат да се потпрат на нив за да ги заштедат своите средства, истакнува Јоргиќ.
Валути
Иако искуството од последната деценија на дваесеттиот век нè научија за оваа економска интервенција со цел да ја зачуваме вредноста, размената на сопствена валута за други, постабилни валути е практика низ целиот свет. Колку што се популарни долари и евра меѓу нас и нашите сонародници, експертите се фокусираат на друга валута.
– Луѓето често инвестираат во валути за да ја зачуваат вредноста, во повеќето случаи најстабилните, како што е швајцарскиот франк, вели Грубишиќ.
Енергија
Според Грубишиќ, со текот на времето се утврдени одредени „глобални производи“ во кои претходно се инвестирало со цел да се заштедат пари и по можност да се „ѓубреат“, но сега веќе не се.
– Изворите на енергија некогаш беа сфатени како т.н секако прибежиште, но ако го погледнеме движењето на цената на нафтата во последните две години, и таа отиде во минус од 37 долари за барел пред две години, па буквално даваа пари само за да ги земат, и скокна над 150 долари за барел. Неодамна повторно скрши 130 долари за барел. Тоа е во ред за кратки позиции, за краткорочни шпекулации, но тоа веќе нема врска со сигурни долгорочни инвестиции, заклучува Грубишиќ.
Крипто?
Учесниците на пазарот на недвижности велат дека сигурна инвестиција како таква не постои.
– Имајќи го тоа на ум, криптовалутите се уште се добар избор за инвестирање. Парите што не се инвестираат трпат висок ризик од негативни каматни стапки пропишани од централните банки или инфлација (предизвикана од надворешни шокови на страната на понудата) што го зафати светскиот пазар, се додека другите инвестициски опции како што се недвижностите се недостижни за мали инвеститори, вели деловниот аналитичар на пазарот на дигитални стоки Игор Мирковиќ.
Тој нагласува дека на една работа треба да се внимава.
– Технологијата зад криптовалутите моментално е во голем развој, а самите криптовалути добиваат се повеќе институционално прифаќање и прифаќање од малите инвеститори, додаде тој.
Тој заклучува дека независен, децентрализиран „чувар на вредности“, како што е биткоинот, треба да биде дел од секое инвестициско портфолио и дека според загриженоста за ризикот, секој може да одлучи колку да го диверзифицира капиталот кон оваа опција.
