Аналитика
За да се забрза изградбата на автопатиштата под надлежност на Бехтел и Енка, Владата предложи измени на Законот за странци. Овие измени, објавени на платформата ЕНЕР, имаат за цел да го рационализираат процесот на ангажирање странски работници. Клучните измени се однесуваат на намалување на документацијата потребна за дозволите за привремен престој и елиминирање на одредени процедурални чекори за забрзување на одобрувањата.
ПОЕДНОСТАВЕНИ ПРОЦЕДУРИ ЗА СТРАНСКИТЕ РАБОТНИЦИ
Предложените измени ќе ги олеснат барањата за странските работници кои бараат привремен престој во Северна Македонија. На пример, апликантите повеќе нема да треба да обезбедуваат доказ за финансирање на сместувањето. Дополнително, ќе се отстрани и обврската за добивање препорака од Агенцијата за вработување, со што процесот значително ќе се скрати. Наместо тековниот рок од 30 дена, апликациите за продолжување сега може да се поднесуваат до 90 дена пред истекот на дозволата. Овие мерки имаат за цел да го направат процесот поефикасен, особено за стратешки проекти од јавен интерес.
Работниците вклучени во такви стратешки иницијативи, како што се изградбата на Коридорот 8 и Коридорот 10г, ќе добијат дозволи за привремен престој без оглед на квотите на пазарот на трудот. Овие измени се дизајнирани да се усогласат со Законот за утврдување јавен интерес и именување на стратешки партнери.
Министерството за внатрешни работи (МВР) ги поддржа измените, наведувајќи дека се усогласени со постојната законска регулатива за проекти од јавен интерес. Министерот Панче Тосковски истакна дека со ревизиите ќе се поедностават процедурите не само за „Бехтел“ и „Енка“, туку и за сите компании што вработуваат странска работна сила. Министерството тврди дека овие измени ќе обезбедат ефикасно извршување на критичните инфраструктурни проекти.
Сепак, предложените измени се предмет и на критики поради намалувањето на безбедносните стандарди при проверка на странските работници, како и на потенцијалните правни и етички импликации. Со измените на Законот на странци се предлага работникот од странство „да е неосудуван и да не се води кривична постапка против него во државата во која престојувал во годината пред поднесување на барањето за привремен престој, во зависност од документите што ги издава државата“. Досега, одредбите во постојниот Закон за странци предвидуваат дека странскиот работник може да добие работна дозвола во Македонија „ако е неосудуван во државата, чиј државјанин е или во државата во која престојува на затворска казна подолга од шест месеци и да не се води кривична постапка против него“.
Исто така, предлагачите на измените тврдат дека тие нема да наметнуваат дополнителни фискални обврски или бараат дополнителни ресурси од институциите. Освен тоа, не се очекува измените да влијаат на малите и средни претпријатија (МСП). Сепак, придружната документација ги истакнува потенцијалните ризици поврзани со институционалната имплементација.
Предлогот ја потврдува моменталната неефикасност во процесот на поднесување и одобрување на дозволи за привремен престој според постоечкиот Закон за странци. Овие неефикасности се особено очигледни во големите проекти кои бараат значителна странска работна сила, како што се иницијативите за изградба на автопатот Бехтел и Енка. Министерството за внатрешни работи подготви нацрт-текст за справување со овие предизвици и обезбедување понепречени административни процедури.
Во јули 2021 година, македонското Собрание го усвои Законот за утврдување на јавен интерес и номинирање на стратешки партнер за изградба на коридорите. Сепак, сложената процедура за добивање на привремен престој на странските работници ги одложуваше работите на терен. Изградбата на коридорите 8 и 10г со Бехтел и Енка како стратешки партнер е третирана како национален приоритет, со значителни економски и логистички импликации.
Договорот со „Бехтел и Енка“ континуирано беше критикуван од јавноста и институциите, вклучувајќи ја и Антикорупциската комисија, заради прекувремената работа и транспарентноста на процесот.
