ДАЛИ Е НА ПОВИДОК ХИПОТЕКАРЕН МЕУР ВО СКОПЈЕ?

Доколку се навратиме само 13 години наназад и се потсетиме на големата хипотекарна криза во САД која подоцна се прошири во глобална должничка криза, а преку тоа направиме паралела со случувањата кои се одвиваат во текот на оваа година во градежниот сектор во Скопје, евидентна е одредена корелација. Купувањето на недвижност во главниот град стана основен постулат врз кој се темелат сите финансиски планирања кај најголем дел од популацијата. Масовното ширење на градот и апсорбирање на половина жители на Македонија на територија од 225 км2 градско подрачје ги помести нормите за рационално инвестирање. Ова особено доаѓа до израз кога станува збор за недвижностите.

Што се случува таму?

Помина периодот кога понудата на пазарот ја диктираа неколку големи играчи и последниве 3 години сведоци сме на голем број на помали компании кои успеваат да се изборат за градежна парцела и соодветна дозвола за градба. Таквото раслојување на почетокот донесе поголема енергија во секторот од аспект на стабилизирање на цените, поголем квалитет на градба и поголема понуда за задоволување на потребите на купувачите. Од друга страна трендот на опаѓање на општото ниво на каматни стапки доведе до тоа кредитите да станат уште подостапни како за инвеститорите, така и за крајните корисници.

Процесот на кредитирање започнува со земање на кредит од страна на инвестор каде најчесто се бара одредено учество од 20-30%, додека остатокот од потребната инвестиција се финансира преку инвестициски кредит. Потребните 20-30% обично се вкалкулирани и обезбедени со купување на земјиштето, преку најчестата практика во националниот градежен сектор – компензација. Со тоа, компаниите им ветуваат соодветен надомест на имателите на земјиштето преведен во станбена површина. Инвеститорот како хипотека ја става идната вредност на објектот, заедно со сите платени комуналии и останати давачки кон државата, како и вкупното градежно земјиште. Кога градбата ќе започне доага до трансформација на процесот на кредитирање каде од голема изложеност на банката кон еден инвеститор, сега ризикот се дисперзира кон повеќе корисници на станбени кредити, а со тоа и потенцијално “цепкање” на хипотеката. На крајот сите се задоволни: банките имаат соодветен пласман за своите средства, инвеститорите прават големи заработки со минимум вложени сопствени средства, а поединците добиваат свој сопствен простор.

Она што е алармантно е високата цена на становите во последнава година!

Иако дел од причините може да се бараат во поскапените градежни материјали и повисоките надоместоци за вработените, а пред се и во огромната побарувачка за квадрат повеќе, сепак трката за профит се чини отиде предалеку. Цените по кои се нудат новите градби се далеку од тоа што било стандард пред само една или две години. Така, сведоци сме на цени од 1.200 ЕУР во населба Железара, 1.250 во Автокоманда, 1.300 во Гази Баба, 1.350 во Аеродром и Карпош, па се до 2.000 ЕУР во Центар. Ваквиот тренд е потврден и од страна на статистиката која ја води НБРСМ, издадена во нивните периодични известувања.

Извор на податоци: Народна банка на Република Северна Македонијa

Прашањето кое се поставува е дали има ли крај наглото поскапување на станбен простор во Скопје? Доколку се следат економските принципи ова можно е да “мириса” на одреден меур, кој доколку се пукне може да има огромни последици за нациналната економија. Со зголемувањето на цените се зголемува и кредитната изложеност на поединците, а имајќи ги во предвид флуктуациите во побарувачката за работна сила, а со тоа и потенцијални флуктуации во приватниот доход, ситуацијата бара соодветна експертска анализа.

Редакција Пари
Фото: Ѓокица Стојменовски / Pixabay