Аналитика
Србија во следните шест години ќе инвестира 12 милијарди евра во изградба на инфраструктура, а на листата се и проекти кои до неодамна не беа ни споменати. Српското Министерство за енергетика и рударство соопшти дека се разгледуваат сите можности за диверзификација во снабдувањето со сурова нафта откако ЕУ не го иззеде Западен Балкан од забраната за увоз на руска нафта по морски пат.
Претседателот на Србија, Александар Вучиќ, во обраќање до јавноста изјави дека ќе се гради нафтовод од Нови Сад до градот Алѓа во Унгарија, кај Сегед, за да се поврзе со нафтоводот Дружба, еден крак од која транспортира нафта од Русија преку Белорусија и Украина до Унгарија.
Како што рече, Србија се снабдува со нафта преку гасоводот Јанаф што минува низ Хрватска, кој се покажа како „несигурен снабдувач“ и затоа Србија сега сака да изгради нафтовод долг 128 километри од Нови Сад до Алѓе во Унгарија, што би чинело околу 100 милиони евра, доколку оди по трасата на гасоводот преку Сента и Бечеј. „Тоа треба да се направи за година и пол до две години и за тоа време Србија ќе купува ирачка нафта која ќе се снабдува преку Џанаф, која е за 20 отсто поскапа од руската нафта“, рече тој.
Приказната за изградбата на нов нафтовод дојде поради одлуката на ЕУ да го забрани увозот на руска нафта што се испорачува по море и да не го исклучи Западен Балкан од него. Одлуката за забрана за увоз на руска нафта по морски пат е дел од шестиот пакет санкции на ЕУ усвоени во мај оваа година, кои стапуваат во сила од 1 декември.
Со оглед на тоа што Србија увезува нафта преку пристаништето Омишаљ во Хрватска, од каде преку гасоводот ЈАНАФ се транспортира до Нови Сад и Панчево, а од 1 декември ќе може да увезува само нафта што не е од Русија, српските власти почна да размислува за диверзификација на понудата.
Засега увозот на руска нафта преку цевководи не е забранет со санкциите на ЕУ.
СРБИЈА ГО ДИВЕРСИФИКУВА СНАБДУВАЊЕТО СО НАФТА
Воислав Вулетиќ, претседател на Собранието на Здружението за гас, ја поздравува идејата за диверзификација на снабдувањето со нафта. „Подобро е да имате две или повеќе опции за снабдување отколку само една. Диверзификацијата е добра идеја и треба да се спроведе што е можно поскоро. Колку повеќе насоки, толку е посигурно снабдувањето“, рече Вулетиќ.
Вучиќ во своето обраќање оцени и дека рафинеријата за нафта во Панчево е „зафатена“ и дека треба да се изгради нова нафтена рафинерија каде што ќе може да се преработува нафта од други земји, како Венецуела, Иран и други извори.
Вулетиќ забележува дека секоја рафинерија е изградена според нафтата што ќе се користи во неа. „Колку ни е потребна уште една рафинерија, треба експертите да проценат. Да видиме колку мазут, дизел, бензин ни треба…“, рече тој.
Жељко Марковиќ, експерт за енергија во Deloitte, исто така ја поздравува диверзификацијата на транспортните правци за нафта, гас и електрична енергија, но исто така истакнува дека овие проекти треба да бидат и профитабилни. „Тоа е добра идеја од гледна точка на граѓаните, но прашање е профитабилноста на транспортниот систем за оние кои ќе го користат. Сега транспортираме нафта со JANAF и за тоа плаќаме такса во Хрватска. Да имавме свој нафтовод, тогаш корисникот, рафинеријата, односно НИС, ќе и го плаќаше данокот на Србија“, објаснува Марковиќ.
Тој посочува и дека втор нафтовод до Драч има смисла доколку се изгради втора рафинерија, која потоа ќе ја плати транспортната такса на компанијата што стопанисува со тој нафтовод. „Прашање е дали имаме инвеститор за таа рафинерија. Не мора да биде НИС, може да е некоја друга нафтена компанија или државата да го изгради. Кога има мирновременски услови не е важно кој сопственик, но кога има криза не е лошо да има мнозинска државна сопственост. Сепак, се зависи од тоа што ќе покаже физибилити студијата, во која ќе се процени пазарот, дали ќе се работи на таа рафинерија за да се исплати да го користи гасоводот“, забележува Марковиќ.
СРБИЈА-КОСПОПСТВЕНИК НА НУКЛЕАРКИ ВО УНГАРИЈА?
Во своето обраќање до јавноста, српскиот претседател Вучиќ додаде и дека ќе разговара и за нафтоводот што минува низ Северна Македонија до пристаништето Драч со партнерите од Отворен Балкан. Вучиќ на јавноста ѝ соопшти и дека разговарал со Орбан за Србија да стане косопственик на нуклеарните централи Пакс 1 и Пакс 2 и дека тоа ќе се плати со пари или ќе се валоризира со косопственост во српска компанија. Тој најави дека ќе се градат нови хидроцентрали и ќе се зголеми производството на електрична енергија од обновливи извори, а оваа струја прво ќе треба да се продава на домашниот пазар, а вишокот доколку ги има ќе се извезува.
