Аналитика
Меѓународниот монетарен фонд денес ги повика европските централни банки да го „убијат ѕверот“ на инфлацијата со продолжување на зголемувањето на каматните стапки. „Треба да одите и да го убиете тој ѕвер“, им рече на новинарите во Стокхолм директорот на европскиот оддел на ММФ, Алфред Камер.
Тој рече дека „историјата е преполна“ со примери на креатори на политики кои ги паузираат зголемувањата на каматните стапки кои потоа „требале повторно да се обидуваат“ да ја намалат инфлацијата, нанесувајќи уште поголема болка на економијата.
Иако Европа беше тешко погодена од економското влијание на руската инвазија на Украина, повеќето економии за малку избегнаа рецесија оваа зима. Европа сега се соочува со тешка задача да го одржи закрепнувањето, да ја победи инфлацијата и да ја заштити финансиската стабилност.
Растот на напредните европски економии ќе забави на 0,7 отсто оваа година од 3,6 отсто минатата година, додека економиите во развој (со исклучок на Турција, Белорусија, Русија и Украина) исто така ќе забележат остар пад до 1,1 отсто од 4,4 отсто. Според нашите најнови Регионални економски перспективи, ќе има благо закрепнување на растот до 1,4 и 3 проценти, соодветно, во овие две приходни групи на земји следната година, бидејќи реалните плати ќе достигнат и надворешната побарувачка ќе се зголеми.
ПОЗИТИВНО СЦЕНАРИО
Вкупната инфлација продолжува да се намалува, но основната инфлација (со исклучок на енергијата и храната) ќе остане постојана и непријатно над целите на централната банка дури и до крајот на 2024, смета Меѓународниот Монетарен фонд. Неодамнешните и проектираните падови на цените на енергијата ќе придонесат за пониска основна инфлација, но не доволно за брзо да се намали.
Оваа проекција претпоставува дека сè доаѓа на свое место. Европската централна банка и другите монетарни власти ќе успеат постојано да ја намалуваат инфлацијата. Сите обновени напади на финансиски стрес ќе останат контролирани. Нема да има понатамошна ескалација на руската војна во Украина и придружните санкции, држејќи ги цените на енергијата под контрола. Пошироката геоекономска фрагментација, уште еден „стагфлациски“ ризик што го намалува растот и ја зголемува инфлацијата, исто така ќе се држи подалеку.
СЦЕНАРИО СО ЕСКАЛАЦИЈА НА ВОЈНАТА И ЕКОНОМСКАТА КРИЗА
Сепак, работите може да се влошат на сите фронтови – со растот, инфлацијата и финансиската стабилност ризикуваат сите да ги комплицираат политичките избори.
Земете ја инфлацијата, која може да остане повисока подолго време. Цените на енергијата би можеле повторно да се зголемат. Растот на платите би можел да порасне повеќе од предвиденото бидејќи работниците добиваат поголема компензација за неодамнешните загуби на куповна моќ на тесните пазари на трудот. За возврат, побрзото зголемување на платите би ја направило основната инфлација поупорна – материјален ризик за голем дел од европските економии во развој, каде што номиналниот раст на платите е двоцифрен.
Последователните кризи – пандемијата и енергетската – го оштетија продуктивниот капацитет на Европа и дополнително ги зголемија ризиците од инфлација. Додека компаниите најдоа начини да ја подобрат енергетската ефикасност во изминатата година, постојано повисоките цени на енергијата ќе го намалат производството во еврозоната за повеќе од 1 процент во просек на среден рок, со поголеми загуби во енергетски интензивните економии како Германија или Италија.
ММФ ПРЕПОРАЧУВА ЗАТЕГНАТА МОНЕТАРНА ПОЛИТИКА
Соочени со таква несигурност, централните банки треба да одржуваат цврста монетарна политика додека базичната инфлација недвосмислено не биде на надолна патека назад кон целите на инфлацијата на централната банка. Потребни се натамошни зголемувања на каматните стапки во еврозоната, додека централните банки во европските економии во развој треба да бидат подготвени за дополнително затегнување каде што реалните каматни стапки се ниски, пазарите на трудот се тесни, а основната инфлација е леплива.
Всушност, високата неизвесност го зајакнува случајот за затегната монетарна политика. Ако изгледите за инфлација се неизвесни, има повеќе да се изгуби од реакцијата предоцна наместо прерано, бидејќи потценувањето на истрајноста би ја зацврстило високата инфлација и ќе ги принуди централните банки да затегнуваат подоцна подолго. Ова најверојатно ќе бара остра рецесија за да се врати инфлацијата на целта.
Слично на тоа, кога степенот на економското забавување е неизвесен, креаторите на монетарната политика треба да посветат поголема тежина на динамиката на инфлацијата и на пазарот на труд, кои сега се залагаат за повисоки каматни стапки. Понатаму, дури и ако се земе предвид зголемената несигурност, стапките на политиката во голем број земји се на долниот крај од вообичаено користените одредници што сугерираат дека можеби се потребни повисоки стапки за да се заузда инфлацијата.
Доколку финансиските услови се заострат поради сили како што се проблемите во банкарскиот сектор, на централните банки нема да им треба толку цврста монетарна политика за да ги постигнат своите цели. Сепак, би било погрешно да се паузира или да се врати затегнувањето предвреме поради легитимната загриженост дека повисоките каматни стапки доаѓаат со повисоки ризици за финансиската стабилност.
СКРАТЕТЕ ГИ СУБВЕНЦИИТЕ, НЕКА ИМА САМО ЗА ЕКОНОМСКИ ЗАГРОЗЕНИТЕ
Меѓутоа, централните банки низ Европа не можат сами да успеат. За да се победи лепливата инфлација, истовремено избегнувајќи финансиска криза и рецесија, сите макроекономски, финансиски и структурни политики треба да работат заедно.
Одржувањето на финансиската стабилност ќе бара внимателен надзор и следење и на банките и на небанкарските финансиски посредници, планирање за вонредни ситуации и навремени корективни мерки. Во Европската унија, стабилноста може да се зајакне со проширување на досегот на алатките за разрешување на банките, разјаснување на достапноста на ресурсите на Единствениот фонд за резолуција, ратификување на изменетиот договор на Европскиот механизам за стабилност и договор за паневропско осигурување на депозитите.
За да се порази инфлацијата, исто така, европските влади треба да продолжат со поамбициозна фискална консолидација отколку што е вградено во нивните сегашни планови. Добра почетна точка би била постепено укинување на повеќето мерки за енергетско олеснување и насочување на сите преостанати потесно кон ранливите домаќинства. Построгата фискална политика, исто така, ќе им помогне на централните банки да ги исполнат своите цели со пониски каматни стапки. Ова ќе ги намали трошоците за сервисирање на долгот и дополнително ќе ја зајакне финансиската стабилност, со намалување на ранливоста на економиите на еврозоната на ризиците за финансиска фрагментација и ранливоста на европските економии во подем на прелевањата од затегнувањето на монетарната политика на ЕЦБ и повисоките глобални каматни стапки пошироко.
Конечно, реформите на страната на понудата би можеле да помогнат во одржувањето на економскиот раст во услови на рестриктивни макроекономски политики. Оние кои би можеле да ги намалат основните инфлациски притисоци имаат премија, како што е намалувањето на тензиите на пазарот на труд преку зголемување на учеството на жените и постарите работници во работната сила и подобрување на усогласувањето на работните места. Во ЕУ, напредокот во спроведувањето на Плановите за закрепнување и отпорност и Унијата на пазари на капитал може да ги отклучи инвестициите потребни за подигање на продуктивниот капацитет погоден од кризата, постигнување на климатските цели на ЕУ и подобрување на енергетската безбедност.
